Het Theresiaanse charme-offensief (1748-1780)

Neny stond aan het hoofd van de Brusselse regering. Er wordt gezegd dat zijn eigenzinnig beleid gedoogd werd omdat men zeker wou zijn dat het geld uit de Nederlanden nog zou binnenstromen. Maar eigelijk waren er niet echt hoogoplopende ruzies in die tijd, men was het eens de macht van Kerk en andere geprivilegieerden uit te schakelen.

De ‘Theresiaanse compromis’ (binnenlands zelfbestuur in ruil voor subsidies) heeft een misleidende connotatie, er was immer nooit rust. Als er geldnood was (omdat Oostenrijk bv een oorlog voerde met een ander land), trad de regering niet krachtig op, in vredestijd daarentegen streefde men naar hervormingen. Men wou onder andere zicht krijgen op de financiën. Normaal werden de beden en subsidies door de noden van de vorst bepaald en niet door de draagkracht van de belastingplichtigen, tijdens de opstandsjaren had de vorst dit moeten opgeven. Na 1748 wou Wenen dit veranderen, vele steden hadden immers bergen schulden (en Wenen had geen enkel zicht op de financiën). Men wou vooral zicht op de gewestelijke en lokale boekhouding (wat positief moest zijn voor de belastingen op termijn), in de eerste plaats gebeurde dat door middel van regeringscommissarissen die plaatselijke reglementen uitvaardigden. Verder moesten zij nog inzicht krijgen in de rekeningen van de staten, maar doordat deze niet meewerkten was er tegen 1780 (Maria Theresias overlijden) nog steeds niets bereikt. In 1764 werd de junta voor besturen en beden opgericht, deze moest de rekeningen van alle gemeenten 1 maal in het jaar controleren in Brussel, terwijl de gemeenten voortaan ieder een gemeentelijke boekhouding moesten bijhouden. De gemeenten wouden niet meewerken, pas in 1784 bij de aanstelling van ambtenaren van de Weense rekenkamer zou er schot in de zaak komen.