Psychologie

SAMENVATTEND

endogene ritmen via interne klok: circadian, circannuale
circadiane ritme stuurt hormoonregeling, temperatuur, eten, slap; wordt gestuurddoor licht en andere externe stimuli; duurt ongeveer 24u, leeftijdsafhankelijk; ploegendienst, jet lag
biologische klok is biochemisch: per en tim, SCN (hypothalamus)  melatonine (slaperig binnen 2u)
slaap: polysomnogram (EEG, EOG): 4 stadia & REM (EEG ritmes alfa, beta, delta, K-complex, sleep spindels), gebeurtenissen tijdens REM, cycli
slapen/waken/activatie: reticulaire formatie, locus coeruleus, hypothalamus, histamine, oxerine, GABA; PGO golven
slaapstoornissen: insomnia effecten, slaap apneu, narcolepsie
slaapgedrag: schokken, bewegingen, angst, praten, slaapwandelen, dromen
doel slaap: eerst energiebesparing, later: regeneratie, consolidatie; effecten van slaapgebrek
functie REM slaap

activatie-synthese hypothese
- cortex probeert zin en consistentie te geven aan random breinactivatie, herinneringen, zintuigelijke informatie (PGO golf)
- pons en amygdala geselectederd: emotionele inhoud dromen
- dromen van vallen/vliegen, verlamming: komt overeen met slaaphouding en motorische inhibitie
clinico-anatomische hypothese(onderzoek hersentraumata)
- vergelijkbaar met activatie-synthese (nl. zin geven aan random activatie)
- dromen=denken onder ongewone omstandigheden, geen (frontale) controle (minder nadruk op REM slaap en PGO golven)
probleem bij droomonderzoek: voorspellingen niet te toetsen

geparafraseerd: dromen is denken, ongecontroleerd door ratio (frontaal) en input (zintuigen)

de duur van REM slaap varieert sterker dan van NREM slaap
- over diersoorten en binnen de mens

REM slaap belangrijker voor consolidatie van motorische vaardigheden NREM slaap voor consolidatie van verbale vaardigheden

oorspronkelijk in evolutie: energiebesparing (verlaagd metabolisme, lichaamstemperatuur ↓)
- bv. winterslaap (hibernation)

later ook regeneratie: spierherstel, eiwitsynthese in het brein, en …
- consolidatie van geheugen (effecten training, inzicht na slaap)

-herhalen van hersenactiviteit (spindle activiteit – IQ correleert 0,7!)

-snoeien van onbelangrijke synapsen (synapse reorganisatie)

slaapgebrek leidt tot concentratieverlies (verhoogd GABA niveau), duizeligheid, irritatie, tremors, hallucinaties

slaapbehoefte is individueel verschillend
- relatief ongevoelig voor slaaptekort zijn avondtypes
slaapstoornis (insomnia)  negatieve impact op dagelijks functioneren
- vele oorzaken, o.a. versneld of vertraagd circadiaan ritme van lichaamstemperatuur, ook: alcohol, tranquilizers (zijn alleen inslapers)
slaap apneu
- ademhaling stopt ~ 1 min.
- vanwege aanleg, hormonen, overgewicht (obesity), alcohol
- correleert met neuronsterfte, aandachtsproblemen, leerproblemen etc., wellicht vanwege regelmatig O2 tekort
narcolepsie (slaperigheid overdag), 1:1000
- plotselinge slaperigheid
- cataplexy: spierverslapping (bij emotie)
- verlamming tijdens inslapen of wakker worden
- hallucinaties tijdens het inslapen