1. Transport. (straalvliegtuigen, containerisatie: verhoging snelheid; zekerheid; verlaging
arbeidkosten en laad en loskosten, impact: "extreme uneven")
2. Communicatie. Infrastructuur van satellieten en kabels. Internet. Mobiele telecommunicatie.

Electronische massamedia.

Space-shrinking technologies maken andere ruimtelijke organisatie van productie mogelijk:

- Global sourcing: Dell computers, Apple
- Offshoring van diensten: call centres, back offices.

Twee ideaaltypische voorbeelden van productiesystemen met specifieke ruimtelijke en sociale kenmerken.
- Fordisme (1920-1980)
- Post-fordisme/flexibele specialisatie (na 1980)

Production process technologies:

Fordisme:

• Tayloristische arbeidsverdeling (Taylor was een Amerikaan en zijn idee was dat als de taken opgesplitst werden omdat zo de arbeiders zich konden specialiseren in eenvoudige taken en het productieproces zou versnellen)
• Productie sterk gestandaardiseerd.
• Verschillende machines in volgorde van productie opgesteld.
• Lopende band.

Production process technologies:

Economies of scale (kostenvoordelen bij meer output van één product), massamarkten.

Ruimtelijk patroon: grote metropool: centrum (CBD) met fabrieken daarom heen, arbeiders en vervolgens middenklasse (m.n. managers) in buitenwijken.

Sociale stratificatie Fordisme:
1. Kapitalisten bezitters productiemiddelen (Ford, Carnegie etc.)
2. Managerial class: geschoolde werknemers verantwoordelijk voor coördinatie en monitoring
productie.
3. Laaggeschoolde arbeiders. Zwakke positie door makkelijke vervangbaarheid.
Post-Fordisme
a. Flexibele specialisatie: kleinere series, kleinere bedrijven, meer hoogwaardige arbeid: cognitivecultural workers, creative class en craft (ambacht)
b. Flexibele productie (Japan): ICT en flexibele organisatie van arbeid.

Production process technologies:
- Post-Fordisme just-in-time logistiek
- Kleine voorraden

Stuvia.com - De Marktplaats voor het Kopen en Verkopen van je Studiemateriaal
- Kwaliteitscontrole ingebouwd in alle fasen
- Klein aantal "vertrouwde" toeleveranciers.
- Ook fysiek dichtbij.
- Kwetsbaar voor verstoringen.

Flexibele specialisatie

Volatiele (instabiele) vraag naar producten --> economies of scope belangrijker dan economies of scale --> meer kleinschalige productie --> verticale desintegratie met verfijnde arbeidsdeling --> veel onderlinge transacties --> ruimtelijke concentratie in clusters.

De transnationale onderneming (TNC)

Doelen:
- Thematiseren van transnationale karakter.
- Begrijpen hoe complexe mondiale activiteiten georganiseerd worden.
- Variëteit van organisationele formats van TNC's
- Leren inzien van grenzen van mondiale armslag van TNC's

TNC: “a firm that has the power to coordinate and control operations in more than one country in
more than one country, even if it does not own them”

- Configuratie van productieketen: waar zit welk deel van de productieketen?
- Coördinatie van de productieketen: hoe wordt de keten bestuurd?

• Wettelijke regelingen
• Boycott
• Campaigns (bottom-up processen zoals campagnes om bijv. tegen de wibra voor betere werkomstandigheden)
• Benchmarks/Standards/Certificatie

Hoorcollege 5. 24-2-2014. Technologische verandering. Transnationale corporaties (TNC).

Doelen:

• Begrijpen van relatie lange golven en technologische verandering.
• Verkrijgen van inzicht in relatie technologie en economische activiteiten.
• Begrijpen waarom nabijheid nog steeds belangrijk is.

• Begrijpen van belang 'relationele' nabijheid.

Technologische verandering.

• Introductie van ICT heeft niet geleid tot death of distance en ook niet end of geography. Steden , plaatsen en fysieke nabijheid doen er nog steeds toe: Silicon Valley, Wall Street, mode in Parijs, popmuziek Manchester.
• Technologische verandering: open sociaal proces, niet deterministisch ("enabling": afhankelijk van context)
• "Space-shrinking technologies", allerlei vormen van technologie die de ruimte kleiner lijken te maken. VS. "Product/process technologies"
• Typen onderscheiden naar omvang impact:

a. incrementele innovaties (verbetering van bestaand product)
b. Radicale innovaties (grote impact, bv. gewone televisie naar een flatscreen)
c. technologische systeem innovaties (zou geschrapt kunnen worden)
d. nieuw technologisch paradigma (wel belangrijk, heel nieuw soort manier van produceren met nieuwe producten, zo'n grote impact dat ze op bijna alle domeinen van het sociaal-economische leven doorwerken. VB: digitale technologie, elektriciteit, stoommachine, allen een paradigmatische breuk.

• Verandering in technologische paradigma's gekoppeld aan lange of Kondratieff (keek naar economische activiteiten en zag daarin regelmaten van op veel langere tijdsbasis) golven. Die golven zijn gekoppeld aan paradigmatische breuk. Wat is de oorzaak?