Een marktsysteem neemt de vorm aan van een economische kringloop.

De deelnemers hierin noemen we economische agenten.

• Personen en instellingen die beslissingen nemen betreffende grootheden als de productie, consumptie, aan- en verkoop van goederen en diensten,…

Collectieve beslissingen: vb. beslissingen die de overheid neemt in de naam van de burgers.

Er zijn 3 soorten economische agenten:

- Gezinnen

- Ondernemingen

- De overheid

Gezinnen doen aan consumptie, ze zijn dus consumenten.

Om aan consumptie te kunnen doen moet je een inkomen hebben.

Het deel dat de consument niet gebruikt voor de aankoop van goederen en diensten wordt gespaard.

Vermogen: consumptie + sparen

Duurzame consumptiegoederen: goederen die meerdere keren gebruikt kunnen worden.

Vb. auto, meubelen,…

Productie: alle activiteiten waardoor goederen en diensten tot stand worden gebracht en op de gepaste tijd en plaats ter beschikking worden gesteld van de consument.

De input wordt hier omgezet in output.

• Waarde output > waarde grondstoffen
• Waarde output – waarde grondstoffen = Bruto toegevoegde waarde
• Bruto toegevoegde waarde – jaarlijkse afschrijving = netto toegevoegde waarde = inkomen

Vb. kapper

Vb. timmerman

Waarde output: 125 000 euro

Waarde grondstoffen: 75 000 euro

Bruto toegevoegde waarde: 125 000 – 75 000 = 50 000

Waarde kapitaal: 100 000 euro

Levensduur: 4 jaar

Jaarlijks afschrijven: 25 000 euro (sparen voor een nieuwe machine)

Bruto toegevoegde waarde: 50 000 euro

Jaarlijkse afschrijving: 25 000 euro

Netto toegevoegde waarde: 50 000 – 25 000 = 25 000

• Inkomen

Het productieproces leidt tot inkomenscreatie.

Het inkomen wordt verdeeld over de eigenaars van de productiefactoren (gezinnen).

Het inkomen wordt door de gezinnen besteed aan de aankoop van goederen en diensten.

Arbeidsverdeling: iedereen bekommert zich om 1 welbepaalde taak en dus voorziet iedereen niet alleen in zijn eigen behoeften.

• Dit leidt tot specialisatie
• Dit leidt tot de ontwikkeling van specifieke kennis en vaardigheden

Vb. een vakman spendeert 1 dag aan het maken van een bed en een niet-vakkundige 20 dagen.

Door arbeidsverdeling en specialisatie hebben de individuele producenten een overschot van de goederen die ze produceren en een tekort aan andere goederen.

• Ze moeten ruilen

Het ruilen van goederen vereist een efficiënte markt.

Er is nood aan maatschappelijke organisatie om te bepalen wat, hoeveel, waar, voor wie,… er geproduceerd mag worden.

3 economische stelsels geven antwoorden op deze vragen:

• Traditioneel systeem:

De productie en verdeling verloopt volgens eeuwenoude regels.

Dit is bruikbaar is stationaire maatschappijen.

Het is niet aangepast aan nieuwe omstandigheden

Vb. timmerman: zoon, vader, grootvader,… zijn allemaal timmerman

• Bevelsysteem:

Een centrale overheid bepaalt de productie.

Dit vraagt een gigantische informatieverzameling en verwerking.

Vb. de overheid verplicht mij om timmerman te worden (communisme)

In de gehele economie is dit onhaalbaar.

Dit systeem is niet aangepast aan de maatschappelijke behoeften.

Dit wordt wel toegepast in organisaties waar een kleine groep personen beslissingsmacht heeft. (directie, raad van bestuur,…)

• Marktsysteem:

De productie wordt bepaald door de beslissingen van de individuele ondernemingen en gezinnen.

Men bepaalt zelf wat hij produceert in functie van eigen belang.

Onze economie: gemengde economie of sociale markteconomie.

• Een combinatie van een markt- en bevelsysteem.

De overheid corrigeert het marktsysteem op een sociale manier (vb belastingen)