Item gefilterd op datum: december 2012

Pavlov ontdekte dat oorspronkelijk neutrale prikkel (stimuli) die aan voedsel voorafging, ook reactie uitlokt die lijkt op reactie op voedsel.

Hieruit is een terminologie ontstaan met 4 basistermen:

• Onvoorwaardelijke stimulus/prikkel (UCS) (Voedsel in de bek)
• Onvoorwaardelijke reactie (UCR), aangeboren (Speekselafscheiding)
• Voorwaardelijke reactie (CR), verworven (Speekselafscheiding)
• Voorwaardelijke stimulus/prikkel (CS) (Zoemer)

• Excitatorische (uitlokken) conditionering: de voorwaardelijke stimulus/prikkel (aanvankelijk neutrale stimulus), lokt na leerproces voorwaardelijke reactie uit.
• Inhibitorische (onderdrukken) conditionering, proces waarbij de voorwaardelijke reactie wordt onderdrukt.

Contiguiteitsprincipe (onderlinge samenhang), UCS (voedsel) moet vlak na of tegelijkertijd met de CS (zoemer) worden aangeboden.

Ivan Pavlov, conditionering synoniem voor associatie.

Thorndike, Skinner : Trial-and-error, interesse stimulus-respons verbindingen, wet van het effect (law of effect): Wanneer in situatie (stimulus) gedrag (respons) aangenaam gevolg heeft (beloning), versterkt dit stimulus-respons connectie; gevolg onaangenaam (straf) verzwakt connectie

• Introspectie: Proefpersoon rapporteert zelf ervaring (Empiristen) nadeel, subjectief)
• Observeerbare gedragsveranderingen (Thorndike en Pavlov) basis leertheoretische benadering (grondleggers 2 leerparadigma’s):

• Nature, men is wat hij is (bijna natuurlijke voorprogrammering)
• Nurture, men wordt gevormd (gemodelleerd) door concrete ervaringen.

Voorstanders van het nature standpunt (weerstand, veronderstelling dat individu stabiele en blijvende kenmerken heeft dus ook grenzen aan psychologische mogelijkheden):

• Galton, (grondlegger differentiële psychologie) verbetering psychische mogelijkheden door selectieve voortplanting (Eugentica)
• Hippocrates, relatie tussen 4 lichaamsvocht/levenssappen en temperamenten:
  • gele gal (driftig, gewelddadig) cholerisch temperament
  • bloed (actief, vrolijk) sanguinisch temperament
  • slijm (kalm, passief) flegmatisch temperament
  • zwarte gal (somber) melancholisch temperament
  • Eysenck herleidde persoonlijkheidsverschillen tussen mensen tot variaties op 2 dimensies:
    • introversie/extraversie
    • neuroticisme/emotionele stabiliteit.
    • Pavlov: neurologische verschillen verantwoordelijk voor verschillen in temperatuur
    • Kretschmer en Sheldon: de basis ligt in de lichaamsbouw

Voorstanders nurture: benadrukt kneedbaarheid en plasticiteit menselijke psyche, die zich ontwikkelt onder invloed van omgeving en opvoeding:

• Filosoof Locke, menselijke geest oorspronkelijk tabula rasa (onbeschreven blad) dat geleidelijk via zintuiglijke indrukken en associaties wordt ingevuld. Geestesziekten ontstaan door verkeerd gelegde associaties. Basisidee van filosofische stroming empirisme en associationisme.
• Empiristen zintuiglijke gegevens zijn bouwstenen van menselijk bewustzijn.
• Associationisten, afzonderlijke indrukken tot geheel worden samengesmeed.

Tegenwoordig voldoende kennis die duidelijk wijst op interactie nature en nurture.

Leerpsychologie verdedigd nurture standpunt, Leren, veranderingen die optreden door bepaalde ervaringen (natuurlijke uitloper gedachtegoed empiristen en associationisten)

slechts geïnteresseerd in samenhang gedrag en omgeving en had weinig op met theorievorming

erkende dat niet alleen prikkels reactie, maar ook factoren in het organisme de reactie beïnvloeden.

bestuderen uitsluitend objectief waarneembare gedragingen (herleidden gedrag tot reacties op (externe) prikkels)

• Psychofarmaca (terugvalpercentages hoog) :
  • Benzodiazepines (Alprazolam), even effectief SSRI maar ernstige verslaving en bijwerkingen verslechtering cognitieve en motorische functies.
  • Antidepressiva (SSRI) minder bijwerkingen
• Fobieen, obsessief-compulsieve stoornis, post traumatische stress en minder mate sociale fobie zijn psychologische behandelingen effectiever.
• Gegeneraliseerde angststoornis geen voorkeur

• ECT alleen bij zeer zware gevallen.
• 3 categorieën antidepressiva (verhogen concentratie serotonine of norepinefrine):
  • Monoamine-oxidase-remmers (MAO-remmers), aan dieet houden anders zware bijwerkingen. Verhogen concentratie monoamine (serotonine en norepinefrine) door enzym dat deze afbreekt te remmen.
  • Tricyclische (3-ringige structuur), blokkeren heropname serotonine en norepinefrine.
  • Selectieve serotonine heropnameremmers (SSRI’s) Prozac, Paxil en Zoloft. Meeste gebruikt remmen heropname serotonine.

Antidepressiva hebben ook angstdempend effect en tevens gebruikt bij eetstoornissen. Bij tricyclische en SSRI bereiken orgasme bemoeilijkt (premature ejaculatie)