De Sofisten versterkten, benadrukten het onderscheid tussen de physis (de natuurlijke wetten) en de nomos (de menselijke wetten).
Voor de traditionele Grieken -> physis gelijk aan de nomos.
De Sofisten -> nomos is een cultuurafhankelijke conventie.De nomos kon geheel verschillen op een ander plek.
Volgens deze interpretatie zijn goden ook onkenbaar, als de realiteit over de natuur dat beweerd wordt ook niet volledig kenbaar is. Er is geen goddelijke waarheid en wetten volgens deze interpretatie. Juist en fout zijn aspecten die behandeld moeten worden door cultuur en niet door goden moeten beslist worden.
Verandering in Griekse denken ( iemand die geen Griek was, was een barbaar. ) Cultureel relativisme -> iedere persoon weet wat juist is voor hem. Als iemand anders denkt, maakt dat hem geen barbaar. Mensen kunnen andere interpretaties hebben van de werkelijkheid, maar deze zijn gelijkwaardig.
Relativistisch empirisme -> voorkeur voor het verschijnen boven de realiteit. Men gaat kijken naar het verschijnen van die wereld, niet naar de realiteit achter die verschijnen. Men gaat wel rekening houden met de werkelijkheid, maar toch gaat men een eigen interpretatie geven aan die werkelijkheid.
De sleutel tot succes in het Atheense polis was de Retorica. Retorica is de kunst van het argumenteren, spreken en overtuigen-> overreding. Deze vaardigheid van argumentatie is eigen aan de sofisten. Retorica werd een object van studie, een job en iets dat onderwezen werd. Zij gingen in rechtszaken argumenteren in ruil voor geld (voor de eerste keer) en het was een begin van hoger opleiding. Hun filosofische belangstelling richtten ze op het dagelijks leven van de mens, i.p.v. de kosmos.
Het centraal idee van de sofisten kwam van Protagoras, met zijn uitspraak “De mens is de maat van alle dingen.” Deze uitspraak kan op verschillende manieren geïnterpreteerd worden, maar elk van deze interpretaties hebben als kernbegrip het humanisme.
Door de kolonisatie van het Middellands zeegebied kwamen de Grieken in conflict met de Perzen. Maar de Perzen maakten gebruik van de zwakte van het systeem van stadstaten, waardoor de Grieken de Perzen nooit echt hebben kunnen overwinnen. De echte rivalen waren de Spartanen. De oorlog tussen Athene en Sparta wordt de Peloponesische oorlog genoemd. De Spartanen waren de meest potente, land gebaseerde militaire kracht. Ze hebben met de hulp van de Perzen Athene veroverd. De Atheners werden slachtoffer van hybris-> hoogmoed. Griekenland werd dan uiteindelijk veroverd door de Macedoniërs (Filip en Alexander).
Plato zoekt achter deze chaos en onveranderlijkheid een standvastigheid.
Volgens Leucippus en Democritus bestaan alle objecten uit de kleinste deeltjes (cfr. Einstein: De liefde verbindt de elementen, haat scheidt de elementen). Domicritus wordt ook wel „de lachende filosoof‟ genoemd. Volgens hem bestaat vrije wil niet, omdat alles vaststaat (determinisme). Dit materialisme en determinisme leidt tot hedonisme. Dit is het maximaliseren van plezier en het minimaliseren van pijn.
Huwelijk tussen de filosofie en de fysiologie, twee belangrijke namen : Alcmaeon en
Empedocles. Deze twee zijn de eerste protopsychologen -> Verklaren geest en gedrag aan de hand van methoden en bevindingen van de fysiologie.
1. Alcmaeon was de eerste persoon die een dissectie had gedaan vanuit de ogen. Hij situeerde zo de sensaties en gedachten in de hersenen!
2. Empedocles was een voorstander van het empirisme. Volgens hem waren de zintuigen kanalen voor het verstand. Objecten stralen kopieën naar de zintuigen en worden doorgelaten in het lichaam door specifieke poriën. Hij situeert de geest in het hart, volgens de oude Griekse gedachte. Bepaalde stralingen zouden ook het hart doen kloppen. Er is dus een puur fysische basis van mentale activiteit.
Op grond van hun psychologie was er een reflectie op filosofische en ethische kwesties. Ze gingen dus vragen stellen als; wat is een goed leven? Wat moet men doen om een gelukkig leven te hebben?
De filosofie van Parmenides over “het zijn” en de filosofie van Heraclitus over “het worden” impliceert een sterk verschil tussen het verschijnen en de realiteit. Voor Parmenides was verandering een verschijnen en het zijn was de realiteit. Voor Heraclitus was het juist omgekeerd. Hoe ging men nu naar waarheid zoeken? Volgens Parmenides waren de zintuigen misleidend en moest men de logica volgen. Dit is m.a.w. het rationalisme. Na het onderzoek van de menselijke geest, namelijk de cognitieve functies; ontstonden de eerste theorieën over sensaties en perceptie. Hierbij besloot men dat men de zintuigen moest volgen en niet de logica. En dit is het empirisme.
Volgens hem was de enige constante in het universum verandering. De morele waarden veranderden naargelang de samenleving (niet eeuwige waarden dus, het moest nuttig zijn). Volgens hem was de phusis vuur (steen is bvb. een versteende vuurbol). Verandering is niet toevallig maar wetmatig. Er zou een universele harmonie zijn die alles in evenwicht houdt
