Menu

Item gefilterd op datum: december 2012

De ‘ijzeren wet’ van Robert Michels

Uit Webers model kan je afleiden dat de macht geconcentreerd is aan de top. Een grote organisatie is een piramide met de meerderheid van de leden onderaan, in relatief machteloze posities.

  • Robert Michels (leerling Weber): hypothese die hij de ‘ijzeren wet van de oligarchie’ noemde.

Oligarchie

= bestuur is in handen van weinigen

Michels ‘ijzeren wet’ is gebaseerd op onderzoek naar de Sociaal-Democratische Partij van Duitsland (sdp), na W.O.I.

  • Centrale ideaal van deze partij was de participatie van de massa in het politieke besluitvormingsproces
  • Naarmate de partij groeide en belangrijker werd, ontwikkelde zij zich tot een heuse bureaucratie

Volgens Michels vertonen alle grote organisaties deze tendens.

  • Bestuur in handen van enkel is een onvermijdelijk aspect van grote organisaties
  • In moderne maatschappij bestaat er spanning tussen een tendens naar bureaucratie en een tendens naar democratie
    • Paradoxaal!
      Democratie veronderstelt de participatie van de massa aan politieke besluitvorming.
      Dit is onmogelijk zonder vorming van democratische partijen.
      Maar dit leidt dan weer tot ontwikkeling van grote, bureaucratische partijen gedomineerd door machtskliekjes!

Lees meer...

Formele en informele groepen in de bureaucratie

Webers ideaaltype ziet enkele zaken over het hoofd. Het is onrealistisch te denken dat ambtenaren die jarenlang een bureau delen ook niet met elkaar een persoonlijke relatie aangaan.

Onderzoek organisatiesocioloog Peter Blau:

  • Bureaucratie als formele groep niet nuttig als er geen informele groepen bij zijn, dus: informele groepvorming is essentieel.

‘Openlandschapbureau’:
Ambtenaren zagen elkaar maar de procedure verbood om collega’s te raadplegen op hetzelfde niveau van de hiërarchische ladder. (=formele regel) Maar als ze even uit het dossier niet wijs geraakte, hielden ze zich niet aan deze regel uit vrees incompetent over te komen bij overste en zo kans op promotie te verspelen.

Door de regel te omzeilen geraakten de ambtenaren:

  • makkelijker aan de nodige informatie om hun probleem op te lossen
  • vermeden ze het oordeel van de superieur
  • verminderden ze de ongemakken van het alleen werken

De informele omzeiling van formele procedures zorgde voor vlottere verloop bureaucratische opdracht!

  • Ontstaan van netwerk van loyaliteiten onder gelijke ambtenaren, soort primaire groep relatie.
  • Er werd meer initiatief en verantwoordelijkheid genomen dan toegestaan door procedures, wat efficiëntie van de dienst ten goede kwam!!

Informele netwerken ontstaan op ieder niveau van bureaucratische organisaties.

 Aan de top kunnen informele relaties zelfs belangrijker zijn in de werkelijke
machtsstructuur dan de formele, voorgeschreven gang van zaken doet
vermoeden!

Lees meer...

Nadelen bureaucratie

  • Bureaucratie is zo rationeel, formeel, onpersoonlijk, … op de duur wordt je ‘koudbloedig'. Je moet constant je persoonlijke voor- en afkeuren inhouden
  • Veel bureaucratische taken zijn saai en geven ambtenaren geen kans om hun creativiteit bot te vieren
  • (schriftelijke) Bewijzen zorgen vaak voor tijdsverlies

De bureaucratische routine, rationele, onpersoonlijke aanpak van de ambtenaar, het gebrek aan emotionele voldoening en strenge zelfdiscipline, zijn de prijs die we volgens Weber moeten betalen voor de technische effectiviteit van bureaucratische organisaties

Lees meer...

Effectiviteit van bureaucratie

Bureaucratie is dus een zeer strikt omschreven interactiepatroon, dat uitsluitend zakelijk is, gebaseerd op strenge arbeidsverdeling en op competentie van de betrokkenen, kortom zeer rationeel en efficiënt interactiepatroon.

Weber was van mening dat een moderne, complexe maatschappij dergelijke rationele organisatievorm niet kon missen omdat…

 De bureaucratische procedures en strikte taakverdeling ervoor zorgden dat
beslissingen werden genomen op basis van algemene criteria en niet op grond
van individuele voorkeuren of grillen.

 Taken worden enkel verricht door daartoe opgeleide ambtenaren, met als gevolg
een algemeen verhoogd competentieniveau.

 Door ambtenaren een salaris te geven wordt risico op corruptie verkleind.
 Traditionele bestuurssystemen waren gebaseerd op praktijk die in onze ogen
corrupt zijn zoals geschenken geven aan ambtenaar om iets van overheid
gedaan te krijgen

 Doordat ambtenarenposities enkel bekleed worden door vakbekwame mensen
wordt het risico op verwerven van posities op grond van familieverwantschap of
politieke voorkeur verkleind.

Let op! Het gaat hier om een ideaaltype

= Het gaat om een idee/type/model
= Het bestaat niet echt, het is een onderzoeksmodel om iets te
kunnen analyseren. Een analysebegrip om de werkelijkheid te
ontleden

Je mag een ideaaltype niet interpreteren als iets dat nagestreefd moet worden. Het is een normatief begrip, slechts een analysebegrip.


Kortom: Het is een abstracte beschrijving die bedoeld is om bepaalde kenmerken van de werkelijkheid te accentueren, zodat men een beter inzicht krijgt.

Lees meer...

Webers bureaucratiebegrip

  • Gulden middenweg tussen ‘negatieve’ en optimistische opvatting van bureaucratie

Hij stelde zich de vraag:

“Hoe is het mogelijk dat in relatief achterlijk Europa een sprong is gebeurd in name bestuur, wetenschappen, rechten, modernisering, rationalisering, …?”

Zijn antwoord hierop was dat bureaucratische gezags-verhoudingen onmisbaar waren om tot moderne rationele maatschappijen te komen.

 Maar! Weber is ook van mening dat bureaucratie haar zwakke kanten heeft.

Hij stelde een ideaaltype op voor het bureaucratisch bestuursapparaat volgens volgende eigenschappen:

  • Duidelijke gezagshiërarchie
    : bureaucratie lijkt op piramide met aan top enkele posities

: duidelijke bevelslijn ()

: ieder niveau controleert en superviseert het niveau eronder

  • Geschreven regels
    : gedrag van ambtenaren, op alle niveaus van de organisatie, wordt hierdoor bepaald

: hoe hoger het gezagsniveau, hoe meer toepassing van flexibiliteit en interpretatie van de regels vereist

  • Voltijds & gesalarieerd

: ieder die een job uitoefent in de bureaucratische hiërarchie wordt vergoed

: promotie is mogelijk op grond van anciënniteit, capaciteit, of mengeling van beide

  • Strikte scheiding

: privé  organisatie/bureaucratie

: in geen geval mogen beide vermengd worden

: ‘thuis’ altijd fysiek gescheiden van werkplaats

  • Geen controle over de productiemiddelen

: de ambtenaren bezitten de middelen waarmee ze werken niet, geen eigendom.
 traditionele gemeenschappen boeren en ambachtslui die nauwe controle hadden over productieproces en de werktuigen waarmee zij werkten bezaten

Lees meer...

Het begrip bureaucratie

Voor het eerst gebruikt door Monsieur de Gournay
 Woord ‘bureau’ (=schrijftafel, kantoor) + ‘cratie’ (=heersen, regeren)

Letterlijke betekenis: ‘Regering door ambtenaren’

Aanvankelijk werd het eerst toegepast op overheidsambtenaren, maar langzamerhand meer toegepast op alle grote organisaties.

Satiricus C.N. Parkinson paste zijn ‘Parkinson’s Law’ vooral toe op de bureaucratie
 Bureaucratieën creëren voortdurend werk uit het niets

In de sociologie wordt ‘bureaucratie’ op ‘neutrale’ manier gebruikt
: een formele organisatie, met zeer duidelijke hiërarchie, zeer specifieke
taakverdeling, coördinatie, specialisatie.
= “De meest efficiënte organisatievorm die mensen ooit tot stand hebben
gebracht”

Lees meer...

De grootte van de groep

Georg Simmel’s formele sociologie:

  • Diade (groep van twee)
     specifieke kenmerken
     soort spiegelbeeld-situatie
     geeft grote beslotenheid

    • Wordt vaak in grote groep niet graag gehad
    • Triade (groep van drie)
       ?

Sociale interactiepatronen bestuderen aan de hand van de vorming van groepen.
Hij was één van de eerste sociologen die aannam dat mensen een lichaam hebben. Bv. i.v.m. oogcontact

Lees meer...

Twee experimenten groepen

  1. Solomon Asch

Met welk lijnstuk komt het gegeven lijnstuk overeen?

Iedereen zou zeggen: C

Maar als bijvoorbeeld het publiek zegt of verzint dat het B

A B C B is?

= Proefpersonen stellen hun mening bij aan groepsmening, ook al weten ze dat het onwaar is!

2. Stanley Milgram

Onderzoeker speelt onder één hoedje met degene die antwoorden geeft. Proefpersoon dacht dat deze de proefpersoon was, hij moest gewoon chocs geven.

= Zeer groot deel van de mensen deed dit omdat wetenschapper hem of haar opdracht gaf.

Uitbreiding:
Twee onderzoekers die onderling begonnen te twijfelen. Gevolg was dat de

bereidwilligheid van de proefpersoon om chocs te geven, daalde.

Besluit:

  • Mensen onderwerpen zich aan groep, aan gezag.
  • Als gezag niet eensgezind is dan heb je steun om er tegenin te gaan

Lees meer...
Abonneren op deze RSS feed

Advies nodig?

Vraag dan nu een gratis en vrijblijvende scan aan voor uw website.
Wij voeren een uitgebreide scan en stellen een SEO-rapport op met aanbevelingen
voor het verbeteren van de vindbaarheid en de conversie van uw website.

Scan aanvragen