Item gefilterd op datum: december 2012

Stratificatiestudies houden meestal geen rekening met geslachtsverschillen.

Vrouwen werden als vanzelf tot dezelfde klasse gerekend als hun man of hun vader. Tot op grote hoogte is deze veronderstelling terecht.
Maar meer en meer zien we een verandering optreden. De toenemende onafhankelijkheid van de vrouw brengt met zich dat vrouwen soms een andere sociale klassenpositie innemen dan hun vader of hun man.

Lloyd Warner

 Algemeen:
Legt in stratificatie-onderzoek nadruk op verschillen in levenswijze van
verschillende groepen in de maatschappij.

Deelde Amerikaanse maatschappij op in zes groepen, gaande van upper-upper-klasse en een lower-upper-klasse tot een lower-lower klasse.

= LL – UL / LM – UM / LU – UU

Toonde aan hoe iedere klasse, een eigen, kenmerkende levensstijl had die niet kon worden herleid tot verschillen in economische mogelijkheden.

Onderscheid Upper-upper-klasse & lower-upper-klasse

( haute bourgeoisie) ( nouveau riches)

• UU heeft een ‘gracieuze’ levensstijl.
• LU komt eigenlijk voort uit de UM waar de vruchten van economische inspanningen worden getoond.
   Upperclasse stijl schrijft voor om rijkdom zoveel mogelijk te verhulden
• Verschil in ethos
  : Middenklasse-ethos is er een van strevend leven
  = dezelfde waarden die in middenklasse als teken van gezonde ambitie
  gezien worden, gelden als streberisch en vulgair in upper-klasse.

Scheidingslijn tussen UL en LL

 Vooral gebaseerd op moraal.

 UL ( arbeidersklasse) is arm, maar bezield door ethos van hard werken,
discipline en ambitie.
 LL heeft als overheersende ethos is er een van onmiddellijk genoegen, er
wordt neergekeken op beloningen die mensen in andere strata najagen

Merkwaardig parallellisme tussen LL en UU

Verachten beide het principe dat men hanteert in middenklasse, namelijk de gedreven ambitie.
UU zijn vaak overervers, nemen houding aan als klein beetje desinteresse voor arbeid. Bv. Prins Laurent. “Je bent iemand, dus je moet niet meer opklimmen.”

Onderzoek naar levensstijlen door Pierre Bourdieu

Hij legt verband tussen smaak en klasse waartoe iemand behoort.

• Onderscheidt drie klassen:
• Dominante klasse
   intellectuelen
  = Relatief weinig economische middelen,
  maar overmatige aandacht voor ‘hoger cultuur’
  Bv. filosofie, poëzie, klassieke muziek, …
  
   industriëlen en groothandelaars
  = minder ‘cultureel kapitaal’ maar meer economische
  middelen
• Midden klasse
   puriteins-ascetische habitus
  = sobere en hypercorrecte levenswijze
  
   kleinburger is pünktlich en deftig
  = geen opvallende kleren of dure uitspanningen
  = pünktliche verhouding met wereld van kunst en
  cultuur, maar valt steeds weer door de man

Zij zullen operette verwarren met klassieke muziek, popularisatie met
wetenschap, tv-feuilletons met kunstfilms, …etc.

• Lagere klasse

 kenmerken zich door ‘le choix du necessaire’
 realistische habitus

 Eenvoudig leven, dito smaak.
= Maken van nood een deugd en voelen zich daar goed
bij

Bourdieu onderscheidt tal van smaakcategorieën in overeenstemming met klasseverschillen.
Bv. Gevechtssporten

Over het volgende in dit hoofdstuk kwamen géén hoofdvragen, eventueel wel begrippen zei hij dus heb het lichtjes samengevat maar zonder al te veel details.

Klassenverschillen gelden op bijna alle domeinen van het leven

= levensverwachting, gezondheid, misdaad en bestraffing, onderwijs, arbeid en
tewerkstelling.

Levensverwachting & gezondheid

• Klassenverschillen zijn gebaseerd op economische verschillen, hoe hoger op sociale ladder, hoe meer levenskansen.
• Kans op kanker, longontsteking, hartziekten, diabetes …enz. stijgt naarmate men daalt op sociale ladder
   Verklarende factoren?
  • Hogere strata hebben
    • Veel betere voeding
    • Gezondere levenswijze
    • Betere medische verzorging
• Lagere strata
  • Minder middelen om ziekte te voorkomen of genezen

Misdaad en bestraffingen

• Misdaad neemt toe naarmate men daalt op sociale ladder

 Vermoedelijke verklaring?

• Misdrijven gepleegd door lagere klassen zijn “zichtbaarder”
  Bv. Gewelddelicten
• Misdrijven gepleegd door hogere klassen zijn minder zichtbaar
  Bv. Belastingfraude

Opmerking: Sommige criminologen menen dat politie en ander wetshandhavers
toleranter zijn tegenover overtreders uit middenklasse.

Onderwijs

• Zou de hefboom moeten zijn om deze ongelijkheden te veranderen
   Maar: Onderwijs reproduceert deze ongelijkheden veeleer.
  Onderwijskansen zijn zeer ongelijk verspreid over verschillende
  sociale klassen.

Boek ‘Elmtowns Youth’ van August Hollingshead (1949)

Gaat in tegen het geloof dat: “In Amerikaanse maatschappij krijgt iedereen kansen, het voornaamste middel van de kansongelijkheid is de school.”

Hollingshead verdeelde de bevolking van Elmtowns in vijf klassen.

Daarna liet hij zien hoe de klassenpositie bepalend was voor vrijwel elk aspect van het leven van adolescenten in ‘Elmtown’.

• Succes of falen op school
   Had direct te maken met klasseniveau
• Belangrijk: verschil in levensstijl tussen klassen en het simpele feit dat de school aansluit bij de levensstijl van de hogere klassen en niet bij die van de lagere.
• Privéleven van opgroeiende jongeren wordt gedomineerd door klassenonderscheid (denk aan afspraakjes onderling)
• Jongeren zelf bewust van deze onderscheiden klassen.
   stratificeerden eigen groep in drie globale categorieën:
  • De ‘elite’
  • De ‘brave jongens’
  • ‘het rapalje’

= ‘blue collar jobs’ = handenarbeid staat centraal

Verschillende groepen (vooral op basis van opleidingsniveau):

• Hogere arbeidersklasse
  = geschoolde arbeiders
  = relatief hoog inkomen
  = werken in stabiele en goede arbeidsvoorwaarden
  = door technologische ontwikkeling een deel van vaardigheden ontwaard
  = worden veel minder bedreigd door werkloosheid dan laaggeschoolde
  arbeiders
• Lagere arbeidersklasse
  = laaggeschoolden
  = oefenen jobs uit waar weinig opleiding voor nodig is
  = minder stabiele en gunstige arbeidsvoorwaarden
  = minder betaald
• Onderklasse
  = werken onder slechte arbeidsovereenkomsten, als ze al werk hebben
  = zeer lage levensstandaard
  = vaak langdurig werkloos, of wisselen constant af van onaantrekkelijke jobs
  = vaak etnische minderheden (Duitsland: Turken, België: Berbers of Ghanezen, Groot-Brittannië: aziaten en zwarten, Frankrijk: Algerijnen)

Individuen met zeer uiteenlopende beroepen

Nu behoort meerderheid van bevolking tot middenklasse.

3 (tamelijk scherp) gescheiden categorieën:

• De oude middenklasse
  = eigenaars van kleine ondernemingen, winkeliers en kleine boeren
  = laatste eeuw aantal gedaald
  - Minder stabiel dan grote
  - Voornamelijk omwille van sterke concurrentie
  - Toch nog steeds mensen die te vinden zijn om ‘eigen zaak’ op te
  richten, zo vervangen ze de oude
  
  = hebben tamelijk specifiek sociaal en politiek profiel
  • Behoudsgezind op orde
  • Behoudsgezind op gezag en discipline
  • Soms anti-democratische inslag

• De hogere middenklasse
  = hogere kaderleden en vrije beroepen
  = omvatten veel gezinnen en individuen is tamelijk heterogeen
  = Geen eenduidig profiel inzake attitudes of gedragingen
  = Hoge scholingsgraad hangt samen met democratische ingesteldheid, relatief
  grote tolerantie ten opzichte van mensen die zich anders gedragen of die
  anders denken.
• De lagere middenklasse
  = kantoorbedienden, verkopers, verpleegsters, …
  = nog heterogener
  = In termen van Parkin bevinden deze leden zich soms in situatie van “Duale
  sluiting”; zitten geklemd tussen conflicterende invloeden en sociale druk.

“Upper class”
 relatief klein aantal individuen en families met aanzienlijk vermogen

 tamelijk scherp onderscheid tussen de ‘oude’ en de ‘nieuwe’ rijken
= families met een sedert vele generaties overgeërfd vermogen kijken vaak
neer op de nouveaux riches die hun vermogen zelf verworven hebben!!

Leden van de upperclass zijn zeer sterk vertegenwoordigd op hoogste machtsniveaus. Hun macht en invloed komen gedeeltelijk voor uit…

• Het feit dat ze zoveel industrieel en financieel kapitaal beheersen
• Gedeeltelijk uit feit dat ze gemakkelijke toegang hebben tot leidende functies op politieke en culturele domein

19^e eeuw bestond upperclass uit drie groepen:

• Grote landeigenaars
• Financiële ondernemers
• Industriëlen

 Marx en zijn zogenaamde ‘verelendungshypothese’

• Hij verwachtte een groeiende kloof tussen vermogen van kleine minderheden en armoede van grote meerderheid bevolking
• Lonen van arbeiders lagen niet veel boven bestaansminimum (naar zijn mening)
• Vermogen kapitalisten zou alsmaar groeien
  In onderste lagen van bevolking zou er toename zijn van ellende, verslechterde arbeidsomstandigheden, onwetendheid, brutaliteit en morele ontreddering

Opmerking:
Hij had gelijk dat armoede in geïndustrialiseerde landen hardnekkig was, en ook in zoverre verschillen in vermogen groot gebleven zijn.
Maar: had het fout met te zeggen dat lonen zouden blijven dalen en vermogen
in handen van kleine minderheid zou komen.
 materiële situatie van mensen in Westerse industrielanden is
spectaculair beter!
 maar uit verdeling inkomen en vermogen onder bevolking blijkt nog
steeds een grote sociale ongelijkheid

Verschillende auteurs beweren dat ‘sociale klasse’ relatief onbelangrijk is geworden. Waarom? Klopt dit volgens jou?

• In de tijd van het industrieel kapitalisme waren klassenverschillen uiterst belangrijk, maar sinds die tijd is er veel veranderd.
  
• Materiële ongelijkheden zijn sterk verminderd, belastingen toppen rijkdom af en welvaartsuitkeringen dat zij die geen inkomen hebben, toch behoorlijk leven kunnen leiden.
  = Sociale ongelijkheden worden afgevlakt
• Iedereen die over nodige talent beschikt, heeft dankzij algemeen verspreid onderwijs de kans om zijn weg te vinden naar bovenste lagen van sociale economische systeem.
• MAAR nog steeds weinig levensdomeinen die niet beïnvloed worden door klassenverschillen.
  Bv. Gezondheid: Bij arbeiders treft men lager geboortegewicht aan en hogere kindersterfte.
  Zowat alle ziekten komen vaker voor bij lagere klassen dan bij hogere klassen bijvoorbeeld diabetes, hartziekte, bronchitis, …

In deze benadering wordt benadrukt dat stratificatie de maatschappij helpt te fungeren.

• Geeft leden van de maatschappij beloningen en motivaties

Uitgangspunt: Als stratificatie in alle maatschappijen voorkomt, dan moest zij wel
een onmisbare functie vervullen.

Analyse:

Maatschappij kan pas bestaan door uitvoering van taken
 getalenteerd publiek nodig voor deze taken, training en opleiding
 Als beloning een hoog prestige en andere voordelen
(om meest bekwame mensen daartoe te bewegen)

Sociale ongelijkheid:

Gevolg van het feit dat de meest geschikte mensen de belangrijkste posten
krijgen, waar zij waardevolle bijdragen tot de maatschappij leveren.

Verschil met Marx?
Accent ligt hier meer op de integratie en het evenwicht van de maatschappij, bij
Marx ligt de nadruk eerder op de strijd.

Voornaamste stelling van functionalisme?
 Facto bestaande stratificatie functioneert inderdaad zo dat het de stabiliteit en
de integratie van de maatschappij als geheel helpt bewaren.

Marxistische critici
: functionalistische benadering van stratificatie verraadt een vals
bewustzijn
 De illusie dat alle mensen aan de top kunnen komen als zij maar doen
wat van hen wordt verwacht!
 Niet iedereen wordt op gelijke voet in het leven gegooid

Mogelijke reactie functionalisten
: illusie kan ook functioneel zijn in het bewaren van stabiliteit en integratie
van een maatschappij.
: wie zoals functionalisten stelt dat maatschappij functioneert, zegt niet
noodzakelijkerwijs dat in die maatschappij gerechtigheid en waarheid
triomferen