Item gefilterd op datum: december 2012

In deze benadering staat het interactieproces tussen devianten en niet-devianten centraal.
Kern: Hoe komen mensen ertoe om anderen als deviant tebeschouwen?

Machtsverhouding?
= tussen diegene labels opkleven en de devianten, die ze opgekleefd krijgen.

Label of etiket:
wordt opgekleefd door vertegenwoordigers van de wet en de gevestigde orde.
 Het dient om een onderscheid te maken tussen wat past en niet past.
 Het is dus een middel om orde en duidelijkheid te handhaven.
 Het etiket word je opgekleefd en is dus gemakkelijk te verwijderen.

Bijgevolg:
Overal waar labels gekleefd worden, ontstaat er een machtsverhouding.
Afhankelijk van de sociale klasse wordt eenzelfde gedrag al dan niet tot deviant aanzien. Bv. man- vrouw, rijk- arm, oud- jong,....

Bv. Kind uit lagere klassespeelt in tuin van buurman en breekt een raam
 Deviant gedrag: aanzet tot jeugdcriminaliteit.
Men gaat dit doorverwijzen naar de jeugdrechter, hij wordt als delinquent
aanzien.
 De omgeving beschouwd hem nu als onbetrouwbaar.
Gevolg: kans op hervallen in crimineel gedrag, zodat het labelingsproces
intensiever wordt.

 Terwijl als een kind dit doet van een middenklasse, dit aanzien wordt als
'onschuldig, kinderlijk' gedrag.

Als de delinquent vaak gewezen wordt op zijn gedrag, gaat hij zich vereenzelvigen met deze label.
 Hij gaat zich dus als misdadiger aanzien en dit wordt deel van zijn persoonlijkheid.
 Het label verandert in een stigma.

Door het etiket te krijgen, verandert de omgeving van verwachting en houding.
= Ze gaan zich anders gedragen t.o.v. de deviant en verwachten dat hij terug
deviant gedrag zal stellen.

Gevolg:
Hierdoor bouwt de deviant een negatief zelfbeeld op en gaat op zoek naar soortgenoten, die zich in gelijke situatie bevinden.
 De deviant wordt nu wel aanvaard en zal een positief zelfbeeld opbouwen.
Hij blijft in het gezelschap van deze mensen, want hier voelt hij zich goed.

 Hierdoor komt hij in een negatief milieu terecht waar deviant gedrag aanvaard
wordt en zal terug deviant gedrag stellen, zoals de omgeving dit verwacht.
= Je gedraagt je volgens je etiket!!

• Gangs ontstaan in bepaalde subculturele gemeenschappen waar de kansen om op een legitieme manier succes te verwerven zeer beperkt zijn.
   De leden streven nog wel naar de heersende waarden, maar vatten ze op
  eigen manier op.
• De buurten waar volwassen criminelen uithangen zijn de ‘gangs’ de leerscholen voor een carrière in de georganiseerde misdaad.
• De reden waarom sommige criminelen in gelijke situaties soms rebels of retraetist doen, hangt dus af van de kenmerken van de subcultuur waar het individu zich in bevindt.
• Retreatist:
  sociaal geïsoleerde mensen die geen deel uitmaken van een 'gang'.
   Maar zich ook niet aan de heersende waarden en normen willen houden
  van de dominante cultuur. Bv. drugsgebruik.
• Rebelie:
  sociaal deelnemende mensen; die wel deel uitmaken van een gang.
  
  
• Innovator: lid van de gang dat zich aansluit op een georganiseerde misdaad. Bv. diefstal, heling
  Bv. diefstal, waarna je de gestolen goederen verder verkoopt.

(Zie schema p 167)

Cohen (1955):
spreekt bovenstaande theorie net tegen.
 Mensen die in delinquente wijken leven is gebaseerd op de afwijzing van de
dominante cultuur.
Bv. Mensen gaan bijgevolg niet stelen, omdat ze naar het materieel succes
streven. Maar omdat ze zich willen afzetten tegen de huidige samenleving.

Het onderscheid tussen al deze vormen van deliquent gedrag is dus niet fundamenteel
want ze willen allen hun afkeer tegen de gevestigde maatschappij uiten. + aanhang van de tegenovergestelde, heersende waarden en normen

• Criminelen zijn normalemensen.
• Hij baseerde zich op Durkheims anomiebegrip

= dat in moderne samenlevingen de traditionele waarden en normen niet
langer gelden, terwijl er nog geen nieuwe stabiele waarde en
normenpatronen zijn ontwikkeld.
 'Anomisch' zijn individuen die gedragsstandaarden ontberen.
Deze mensen voelen zich gedesoriënteerd en angstig.

• Men bevindt zich dus in een toestand waar geen duidelijke normen gelden.

Durkheim meende dat anomie één van de sociale factoren is die mensen tot zelfmoord kan aanzetten.

Verschil met Merton?
Sommige mensen kunnen opklimmen, waar ze zich goed bij voelen.

Anomie:
Sociale druk waaraan individuen in bepaalde situaties bloot staan, waneer de algemeen aanvaarde waarden en streefdoelen conflicteren met wat in de werkelijkheid mogelijk is.

Bv. Amerika hecht veel belang aan materieel succes (vooruit komen in het leven, geld verdienen).

Men verondersteld dat men succes kan behalen door hard te werken een strenge zelfdiscipline. Maar in werkelijkheid klopt dit niet!
 Kansarmen hebben weinig materieel succes, omdat ze maar weinig mogelijkheden
bezitten om het te maken.
 Hierdoor krijgen ze van de omgeving wel eens het verwijt dat ze niet hard genoeg
werken.
 Ze staan dus onder grote sociale druk om toch maar meer materieel succes te
behalen. Als het niet met de legitieme middelen kan, dan maar met illegitieme.

 Anomie kan leiden tot crimineel gedrag.

Deze mensen streven wel naar bepaalde waarden, maar kunnen het niet bereiken binnen de normen van de samenleving.
 Ze doen aan normoverschrijding om hun maatschappelijk doel te bereiken.

Gevolg:
Er ontstaat dus een tegenstrijdigheid (discrepantie) tussen de nagestreefde waarden en je beschikbare middelen om deze waarden te bereiken.

Maar Merton heeft deze theorie nog genuanceerd.
 Niet iedereen die leeft in een situatie van anomie wordt crimineel.
Er bestaan verschillende reacties op situaties met een grote spanning tussen
algemeen aanvaarde waarden en beperkte middelen om deze te verwezenlijken.

Opmerking:
Het is een te beperkte theorie. Men kan het verschil niet verklaren tussen rebel en retraetist.

Aanvulling op deze theorie door combinatie van Sutherlands, differentiële associatie en Mertons' begrippen.

Sutherland (Chicago school)
: Verschillen in crimineel gedrag tussen individuen worden dus verklaard door
verschillen in de mate waarin ze geassocieerd zijn met bepaalde subculturen.

• Sommige sociale milieus werken illegale activiteiten in de hand en andere niet.
• Als een individu crimineel gedrag pleegt, komt dit doordat hij behoort tot een subcultuur die illegaliteit in de hand werkt of omdat hij contacten heeft met mensen die tot dat milieu behoren.
  
   Men vertrok vanuit de gedachte dat gedrag aangeleerd is, en dus ook
  crimineel gedrag.

 Sommige individuen leren zich conform te gedragen, anderen net crimineel.
Hierbij spelen de primaire groepen, en vooral de peer group een belangrijke
rol.

De rol van de omgeving is dus zeer belangrijk.
 Criminelere omgevingen zijn hier dus een aanzet voor.
Meestal komen de devianten uit deviante subculturen, waar deviant gedrag als
'normaal' wordt aanschouwt.

Toch is het verschil tussen conform en deviant gedrag niet groot.
Beide willen ze gelijke waarden en behoeften vervullen. Enkel de wijze waarop ze dit doen is verschillend.

Opmerking:
Aangezien gedrag is aangeleerd, krijgt de crimineel slechts een beperkte verantwoordelijkheid. Bv. het was de omgeving, zijn vrienden,..

• Karakteriële verschillen
  Bv. Oudheid: als de lichaamssappen niet in evenwicht waren, dan stelde men vreemd gedrag. Normaal moeten die in evenwicht zijn.
• Op zoek gaan naar trauma'sin de kindertijd, waardoor men het huidig gedrag kon afleiden. (psychoanalyse)

 Trauma:een psychisch letsel veroorzaakt door extreme emotionele
gebeurtenis OF fysisch letsel veroorzaakt door een externe
kracht.

Opmerkingen:
De biologische, genetische en pyschologische verklaringen zijn niet foutief, maar zijn soms te beperkt:

• Crimineel gedrag is nu eenmaal: subjectief, relatief en tijds- en ruimtegebonden.
• Ook is het afhankelijk van de sociale klasse van de dader.
  Bv. minder bedeelde klassen plegen andere soorten misdrijven dan meer bedeelde klassen.

Biologische verklaringen

Lombrosso:(19de eeuw) deviantie verklaren door middel van biologische aard.

 Sommige mensen worden geboren met criminele neigingen.
Zij bevatten nog sporen van primitieve mensen.
Men kan dit opmerken aan de vorm van de schedel.
 Hij onderzocht verschillende mannelijke gevangenen door exacte lichamelijke
metingen te doen.

Tijdens W.O.II heeft men zich hier verder op gebaseerd. Zij voerden namelijk een rassenonderzoek, waarbij men op basis van lichamelijke kenmerken in een bepaalde groep werd ingedeeld.

Sheldon: (‘40) verband tussen lichaamsbouw en crimineel gedrag.

Nuworden deze theorieën nietmeer aanvaard.
Maar sommige mensen blijven geloven dat crimineel gedrag een genetische oorzaak kent.

Toch moeilijk te bewijzen. Familiegeschiedenis onderzoek gedaan waar men naging of criminaliteit in bepaalde families vaker voorkomt dan in andere.
Ze kwamen tot de conclusie dat dit inderdaad zo was.

MAAR komt dit door sociale of culturele factoren of toch eerder door genetische? Want men kwam tevens tot de conclusie dat het opvoedingspatroon van criminelere families grondig verschilt van die van 'normale' families.

 Door opvoeding of genetisch verworven?

Recenter onderzoek heeft aangetoond dat er een verband zou zijn tussen crimineel gedrag en de chromosomenstructuur.
 Sommige criminelen mannen zouden een extra Y-chromosoom hebben.
Dit wordt niet algemeen aanvaard, wegens te beperkt onderzoek.
 Bij ruimer onderzoek constateerde men dat er evenveel normale mannen zijn.

Oorsprong van de moderne gevangenissen:

• Niet van kerkers of cellen, maar van hospitalen.
• 17de eeuw: hospitalen of werkhuizen ontstonden vanwege afbrokkeling feodalisme.

De boeren konden niet langer meer op hun grond werken en begonnen rond te zwerven.
 In deze hospitalen kregen zij eten, maar werden ze verplicht te werken en
te verblijven.

 Werkhuizen waren dus plaatsen waar individuen en groepen die buiten de
hospitalen aan hun lot werden overgelaten, geïntegreerd werden.
Bv. zieken, bejaarden, zwakzinnigen en geestesgestoorden.

18-19de eeuw: functionele differentiatie:
Gevangenissen, azielen en hospitalen werden onderscheiden instellingen. (vroeger werden er verschillende mensen opgevangen. Vanaf nu begonnen deze instellingen zich te specialiseren.)

 Deze differentiatie staat symbool voor moderniteit.
We gaan het probleem afbakenen, opdelen en behandelen.

Bv. Gevangenissen: mensen opvangen die iets fout hebben gedaan en
ze terug beter maken.

¶ 'Verbeteringsinstellingen'
Opmerking! : link naar concentratiekampen

 Deze waren ook zeer gestructureerd, afgesloten en opgedeeld in
verschillende delen
 Opbouw van een gevangenis

Bv. Pan Opticon effect, waardoor men alles kon zien.
Dit was een cirkelvormig gebouw met in het midden een plaats voor
bewakers. Zij konden iedereen zien, maar andersom niet.
Dit principe werkt volgens volgende slogan 'zien zonder gezien te worden'.
Het besef dat je voor de volle 100 procent gecontroleerd werd!
Bv. Stuivenberg ziekenhuis

 Opvatting moderne mens: opbouw van instellingen waar ze de anderen
kunnen controleren. Bv. ziekenhuizen, internaten, gevangenissen,....

Sociale hervormers verzetten zich tegen de traditionele straffen, en pleitten voor de invoering van de vrijheidsberoving als een uitstekend middel om criminele activiteiten tegen te gaan.
Naarmate de idee van individuele vrijheden de ingang vond en respect voor het individu de grondslag ging vormen van het liberale politieke systeem, werd moord aanzien als het ergste misdrijf.

• Nu worden gevangenissen gezien als plaatsen van heropvoeding.
  De criminele worden geoefend in discipline.
  De publieke bestraffing verdween en maakte plaats voor discrete straffen.
• Krankzinnigheid werd aanzien als een ziekte. (18-19de eeuw)
  Vroeger werd het namelijk aanzien als een vorm van zwakzinnigheid of bezetenheid door demonen.
   Maar vanaf toen kwam er dus verandering. Het begrip werd
  gemedicaliseerd, het was een aangelegenheid toegeëigend door de
  medische professie.
   Het werd dus aanzien als ziekte en men kon hierdoor mensen niet tegen
  hun wil opsluiten. Maar men had nood aan een toestemming van de arts.

Doordat zwakzinnigheid aanschouwt word als een ziekte, kunnen we het
behandelen. Men kreeg de indruk dat men alles kan oplossen.
Denk aan: klimaten kunnen behandelen en controleren.

Opmerking:
Gevangenissen, ziekenhuizen,... vertellen ons veel over de huidige samenleving.
Dit is het gene waar de historische sociologie zich mee bezig houdt.

Wetten zijn door overheid opgelegd zodat individuen deze zouden naleven, met als gevolg dat ze ook de geldende normen volgen.
 De naleving van de wet wordt beschermd door formele sancties.
Want waar wetten zijn, zijn ook misdrijven.

Crimineel gedrag wordt dan ook gezien als gedrag dat niet conform met de wet is.
 Maar hier bestaan zeer verschillende opvattingen over. (subjectief, relatief, tijds-
en ruimte gebonden)

De laatste eeuwen is er een transformatie merkbaar. Dit kwam door de overgang van traditionele maatschappijen, lokale levensgemeenschap, naar geïndustrialiseerde sociale systemen, waar mensen in anonieme steden leven.

Vroeger:

• Pre-industriële samenlevingen: lichamelijk straffen
• Zware straffen krijgen door misdrijven van religieuze aard, misdrijven tegen eigendom van de heersers of aristocratie.
  Bv. ketterij, sacrilège,.. = doodstraf.
• Doden van een normale man werd aanschouwt als niet erg.
• Galg, ophanging, verbanning
• Niet opsluiten
• Sadistischer, wraakgerichter
• Directe pijnondervinding
• Zeer zichtbaar, iedereen weet het. Bv. publieke executie

Bv. 16de eeuw: las een man de mis voor met als priester een hond. Deze man werd later verbannen
Bv. doodstraf vanwege mop over de heilige maagd Maria.

Verandering in de wijze van straffen (19de eeuw)

Vóór 19de eeuw:

• Nauwelijks gevangenisstraffen
• Gevangenissen bestonden wel, maar waren zeer klein.
  + verschillend doel: Roes uitslapen en het wachten op proces.
• Steden: ook gevangenissen die groter waren, maar ook gebruikt meestal voor afwachting executie (verschillend van nu)
• Nauwelijks gevangenisdiscipline: zeer vrije sfeer
  Bv. veel bezoekers, bal geven voor executie.
• Maar ze zagen cipier pas terug de dag van terechtstelling.
  + kerkers waren de cellen
• Straffen: vastketenen, zweepslagen, ophanging
• In het publiek gedaan en werden veel bijgewoond.

Nu:

• Financiële en gevangenisstraffen
• Boetes, vrijheidsberoving
• Minder drastisch, want er bestaat hoop op heropvoeding in de gevangenis (total institutions), tweede kans krijgen.
• De huidige straffen zijn wel veel ingrijpender, maar we geven de mensen een tweede kans, we heroriënteren ze en sturen ze terug op het rechte pad.

• Meestal zijn regels en normen gebaseerd op gewoonte en dit gebeurt onbewust.
  Bv. Taalgebruik: we gebruiken de grammaticale regels zonder er over na te
  denken. Pas als men later een vreemde taal leert, wordt men zich hier
  bewust van.
  Bv. Regels van sociale omgang: zie bijvoorbeeld 'beleefde inattentie', regels
  van tact in conversatie (mijden van pijnlijke onderwerpen), regels van
  bracketing,...
• Toch zijn we ons wel bewust van bepaalde normen en zijn we het ermee eens.
  Bv. De verkeersregels worden bewust toegepast en we zullen altijd rechts
  rijden. Omdat we anders beseffen dat het hier een zootje wordt.
• Maar we rechtvaardigen niet alle normen.
  Bv. Mensen houden zich niet aan de gewenste snelheid, enkel als er politie in
  de buurt is.

Besluit:
Aan iedere sociale norm is er een bepaalde sanctie verbonden, waardoor we verplicht worden om ons conform te gedragen.
 Met een sanctie verstaan we de reactie van anderen op het gedrag van individuen
of groepen, die erop gericht zijn om de norm te laten naleven.

Verschillende sancties en typen van sancties:

• Positieve en negatieve sancties:
  • Positieve sancties:
    Bv. het geven van beloningen aan wie zich conform de norm gedraagt.
  • Negatieve sancties:
    Bv. het geven van straffen aan wie zich niet aan de norm houdt.
• Formeel of informeel:
  • Formeel:
    - In een bureaucratische samenleving maakt men gebruik van duidelijk
    neergeschreven rechten en regels.
     Deze sancties worden uitgevaardigd door rechtbanken en
    toegepast door gevangenissen.

(het is dus niet de politie die deze sancties uitvaardigt, zij brengt enkel de
normovertreders voor de rechter.)

- Zij vaardigen meestal negatieve sancties uit.
Bv. boetes, geen rijbewijs, gevangenisstraffen,..
- Positief formele sancties:
Bv. medailles voor uitmuntend gedrag, graden, diplomas,...

• Informeel:
  - Positief: Bv. een simpele aanmoediging, glimlach,..
  - Negatief: Bv. de rug toekeren, uitlachen, lichaamshouding,
  negeren,...

Hoewel formele sancties dramatischer en meer zichtbaar lijken, zijn informele sancties zeker zo belangrijk om mensen te dwingen tot naleving van normen. Individuen worden vaker beïnvloedt door het niet belachelijk gemaakt worden of het niet hoeven te schamen dan de formele beloningen of straffen.