1) Neoliberale staten (vb. VS, VK)

• Democratie met meer partijen
• Overheid houdt, in principe, afstand van bedrijven en sectoren.
• Belangrijkste rol van de overheid is werking markt bevorderen en handhaven.
• Flexibele arbeidsmarkt en goed ontwikkelde kapitaalmarkt. (ontslaan en aannemen is gemakkelijk)

2) Verzorgingsstaten (vb. Duitsland, Frankrijk, Nederland)

• Democratie met meer partijen.
• Overheid bemoeit zich actief met de economie via regelgeving. Bijvoorbeeld t.a.v. arbeid, of via sociaal zekerheidsstelsel

3) Ontwikkelingsstaten (vb. Zuid-Korea, Taiwan, Singapore)

• "Soft authoritarianism", één dominante partij.
• Overheid relatief autonoom tav maatschappelijk middenveld. Overheid voert industriepolitiek en exportbevorderend beleid (via lage lonen) en reguleert arbeidsmarkt en kapitaalmarkten.

4) Autoritaire staten (bv. China, Rusland)

• "Strong authoritarianism", één dominante partij.
• Gecentraliseerd politiek systeem in combinatie met open economie. Probleem met institutionele kader en met eigendomsrecht en naleving contracten. Mix van private en staatsondernemingen.

Maar: dit is een grove typologie afkomstig uit de Comparative Political Economy. Op nationale schaal
wel degelijk grote verschillen tussen regio's en sectoren mogelijk binnen een type staat. Niet statisch:
verschuivingen mogelijk in institutioneel kader, doch wel vaak padafhankelijk.

De staat

Mondiale trend van neoliberalisme: privatisering (afstoten naar bedrijven), liberalisering (de barrières voor handel omlaag halen, export/import veel makkelijker) en deregulering (minder regels): meer markt

Convergentie (dat de verschillende staten op elkaar gaan lijken) niet vanzelfsprekend: varieties of neoliberalism

China "red capitalism" economisch succes zonder democratische rechtstaat.

Veranderingen in "Governance"

Rescaling: verschuiving van bevoegdheden van nationale staat naar supra- ("upscaling") of subnationale niveaus ("downscaling"), vb: urban entrepreneurialism.

Hollowing-out: Verschuiving van governance naar QUANGOs (quasi-NGO's, niet helemaal duidelijk),
NGOs en private sector.Hoorcollege 3. 6-2-2014 Milieu/natuur en economie. De productiefactor arbeid.

Doelen:
- Begrijpen van proces van commodificatie van natuur.
- Bekend zijn met veranderingen in structuur van eigendoom van natuur.
- Bekend zijn met rol van markten als mechanisme om milieudoelen te halen.

Natuur als goed
- Alle economische processen impliceren een transformatie van natuur dmv menselijke arbeid.
- Transformatieproces vereist sociale structuren zoals institutie van eigendom.
- Externe effecten als aantasting milieu moeilijk te bepalen.

Commodificatie van natuur centraal proces:
- Natuur wordt tot Kaufware gemaakt die op een markt kan worden verhandeld.
- Bepaling van eigendom (akker, bos, zee, DNA)

Twee sleutelvariabelen die geschiedenis en geografie van commodificatie van natuur bepalen:
1. Technologische en wetenschappelijke kennis.
2. Economische omstandigheden. (relatieve prijzen)

Natuur nimmer een abstract goed, altijd een materiële dimensie en daarmee ook een relatie met conrete geografie:

- Vindplaats, voorkomen (bv. erts, druiven)
- Verwerking (soort van sociale omgeving, vb. seizoensarbeid)
- Kenmerkende eigenschappen (bv. houdbaarheid, productie melk dicht bij stad anders zure melk)

1. “ultimate guarantor”:

- de staat als laatste redmiddel bij crises (redding van banken).
- Voeren van enen monetaire politiek (exportbevordering via de wisselkoers).
- Het bewaken van het eigendomsrecht. Eigenlijk een basis voor de uitbuiting

2. Reguleren
- van economische activiteiten
- van markten (het antimonopoliebeleid)
- van stromen kapitaal, personen, informatie, goederen en diensten

3. Manager van de nationale economie
- strategische handelspolitiek (export/importbeleid)
- strategische industriepolitiek (bv Frankrijk en vooral China)
- aantrekken van buitenlandse investeringen
- Arbeidsmarktbeleid

4. Eigenaar van publieke ondernemingen
- kan volledige eigenaar zijn of slechts een deel bezitten (met name in China, India, Rusland, maar
ook ABN AMRO in Nederland)

5. Staat als investeerder
-sovereign wealth funds

6. Producent van publieke zorgen en diensten
- transportdiensten
- Gezondheidszorg en onderwijs
- infrastructurele diensten

Er zijn verschillende typen van kapitalisme --> Varieties of Capitalism. Typologie: Kiezen van een bepaalde dimensie (vb de omvang van de stad) en daar een onderwerp op toe te spitsen. Twee essentiele dimensies van variatie: 1) Systeem van politiek bestuur. 2) Wijze van organisatie van economisch leven. Institutioneel kader: inter-locking. De organisatie van het politieke bestuur zijn elementen die als een puzzel in elkaar vallen, zijn dus moeilijk te veranderen --> inter-locking.

Doelen:

• het verkrijgen van inzicht hoe nationale staten en supranationale structuren economische processen beïnvloeden.
• Het leren kennen van verschillende typen van nationale staten
• Veranderende rol van de staat in een tijdperk van mondialisering begrijpen
• Mondialisering heeft geen eindeaan de rol van de staat gemaakt: “nationale” economieën bestaan niet echt meer, maar de nationale staat is nog steeds een belangrijke actor
• De staat is op allerlei schaalniveaus met de economie vervlochten Stuvia.com - De Marktplaats voor het Kopen en Verkopen van je Studiemateriaal

China is een combinatie van een zeer succesvolle kapitalistische staat, maar toch een enorm autoritair regime. Blijkbaar dus ook varianten die succesvol gecombineerd worden met een autoritaire staat. Misschien toch een zorgwekkende gedachte.

• Economisch fetisjisme: geen oog voor geopolitieke, religieuze, etnische drijvers. Dus grote focus op de economie, weinig rekening houdende met andere drijvers.
• Determinisme: geen oog voor variatie in kapitalisme
• Teveel macrostructuren en te weinig vat op intermediaire structuren.
• Geen vat op actoren die koers beïnvloeden, kapitalisten en arbeiders net als bij klassieke economen geen echte actoren, maar meer automatons: "man machine".
• Onderschatten van flexibiliteit kapitalisme.
• "Marxistische economie"op mislukking uitgelopen.