Item gefilterd op datum: december 2012

Zijn webgemeenschappen volwaardige gemeenschappen? Is er solidariteit, sociale regels, initiatierituelen en emotionele gehechtheid? JA

Er zijn heel wat normen: technische, morele en sociale regels ~> netiquette = het geheel van formele en informele omgangsregels

bv. je gebruikt niet iemand anders’ naam

~> verschillen van gemeenschap tot gemeenschap

Echt afdwingen van de regels kan niet daar er geen centrale autoriteit is. Maar er zijn wel andere middelen om nieuwkomers te socialiseren.

bv. frequently asked questions: een soort catechismus met wat wat de nieuwkomer allemaal mag verwachten, welke thema’s er in het verleden al behandeld zijn geworden

Ook zijn er terechtwijzigingen van leden aan elkaars adres.

Er is ook een zekere lijfelijke en emotionele gehechtheid. Durkheim: “iedere gemeenschap ervaart de behoefte om op regelmatige tussenpozen collectieve gevoelens en ideeën op te wekken die zorgen voor coherentie; dit kan enkel bereikt worden door bijeenkomsten en ontmoetingen van individuen die op die ogenblikken de morele kracht van de collectiviteit aan de lijve ervaren”.

 virtuele gemeenschappen: lijfelijkheid is metaforisch

~> er wordt de indruk geschept van ruimtelijke ontmoeting, compenserende middelen werden ontwikkeld om het lichaam symbolisch toch bij de communicatie te betrekken

Sociale rituelen om de sociale integratie te verhogen ~> ontmoetingsrituelen (men test de nieuwkomers). Er zijn ook wederzijdse giften, zowel symbolische als reële. Heel wat onderzoekers zijn zelfs verbaasd over de opmerkelijke solidariteit.

Ontwikkelen van een eigen traditie ~> men houdt gegevens bij over het verleden van het eigen netwerk  traditievorming: er wordt verteld over goede en deugdzame leden.

Ze wijken op twee punten af van de realiteit:

- Geen continue identiteit maar metamorfozerende wezens, die soms in de vorm van een ander gedaante kan verschijnen  mythische gemeenschappen (nieuwe wereld in het leven roepen en alles kan in alles veranderen).

- Bestaan niet enkel uit mensen: de categoriale verschillen tussen dingen, dieren en mensen wordt opgeheven ~> omvattende denkcategorie van de levende wezens => pancommunicatieve wereld ~> iedereen kan met alles en iedereen communiceren.

Webgemeenschappen mogen door hun high tech-karakter dan al de indruk te geven van vertechnisering en verzakelijking, in feite vormen ze de broedplaats van de hedendaagse mythologie. Om het met Latour te zeggen: “in feite zijn we nooit modern geweest”.

Mensen ontmoeten elkaar op chat channels en multiuser domains. Vaak blijven de interacties beperkt tot conventionele uitwisselingen van informatie, maar soms treden de deelnemers toe in een door de pc geconstrueerde “nieuwe wereld” die niet langer moet refereren naar de “reële wereld”. Deelnemers nemen bepaalde rollen aan.

Sommige van deze fictieve werelden zijn heuse duplicaten van de “echte” sociale wereld met andere instituties, een eigen rechtssysteem en een economie die volgens andere wetmatigheden verloopt.

Dit zijn webgemeenschappen gevormd rond burgerlijke en politieke actie. Webpioniers droomden van elektronische democratie (pc-netwerken ontworpen met het oog op een democratische communicatie en besluitvorming).

bv. PeaceNet, EcoNet: politiek mobiliseren van mensen

Dit is hoopvol voor de democratie. Kellner: deze netwerken hebben een nieuw soort van openbaarheid in het leven geroepen: “ieder individu zijn zender”.

Maar ook nieuwe vormen van sociale ongelijkheid, manipulatie en sociale controle en ondemocratische uitwassen ~> Neonazi’s.

Het zijn plaatsen waar mensen converseren met vreemden of bekenden over allerlei mogelijke onderwerpen, enkel en alleen voor het plezier van het converseren. Dit heeft een democratisch en levendig karakter.

Postman: de verdwijning van ieder serieus gemeenschapsleven; de pc maakt dit overbodig. Van dit doembeeld klopt echter zo goed als niets.

Het is een bron van nieuwe sociale activiteiten, van nieuwe gemeenschappen. Het is mogelijk om intieme, emotioneel diepgaande relaties aan te knopen met mensen waarmee we alleen via pc verbonden zijn. Het wemelt op het net van sociaal leven ~> web is één groot sociaal laboratorium. De grens tussen wetenschap en science fiction is niet meer zo duidelijk.

• men moet zich zo ver mogelijk houden van alles wat naar het fantastische zweemt ~> niet mystificeren!

Cybercultuur = cultuur van (en in) cyberspace.

Cyberspace = een wereld die uit niets anders dan pure informatiestromen bestaat, een wereld die door geen fysische beperkingen belemmerd wordt, naar wens geconfigureerd kan worden en volkomen open toegankelijk is.

Cybercultuur = de waarden, normen, denkbeelden en praktijken die individuen ontwikkelen in hun omgang met de pc en met elkaar.

Cybercultuur = het geheel van culturen dat daar ontstaat waar mensen met elkaar communiceren via de pc.

Cyberspace = een virtuele ruimte: louter een gesimuleerde realiteit, enkel toegankelijk via schermen en interfaces

Ook de gemeenschappen zijn virtueel, het zijn sociale aggregaties die via het internet ontstaan wanneer voldoende mensen voldoende lange publieke discussies voeren, met voldoende menselijk gevoel, om netwerken van persoonlijke relaties in cyberspace te vormen (reëel in effecten, virtueel in materialiteit).

Verschil met gewone gemeenschap: geen copresentie (het gelijktijdig ruimtelijk aanwezig zijn van mensen).

Tendens naar standaardisering en homogenisering is niet algemeen: er bestaat niet zoiets als een “globale eenheidscultuur”. Als er wel sprake van zou zijn is het in verschillende gedaanten. De wereldcultuur is een fictie.

We kunnen het enkel begrijpen als een proces van onophoudelijke culturele uitwisselingen van onophoudelijke culturele uitwisselingen van goederen, beelden, muziek en wat niet al, waaruit individuen en sociale groepen elementen opvissen die op een heel specifieke wijze worden ingepast in de lokale cultuur.

De wereldwijde consumptiecultuur neemt meer en meer de vorm aan van een homogene cultuur ~> McWorld. Tezelfdertijd is er een opkomst van neotribalisme en sectarisme ~> fundamentalisme ~> de jihadcultuur: onze wereld en onze levens zitten klem tussen 2 tegengestelde krachten, nl.

- Hernieuwde stamvorming: een verleden dat duidelijke grenzen aangeeft van de eigen identiteit. Er wordt wanhopig teruggegrepen naar het verleden van het eigen volk.

- Mondiale integratie: het culturele erfgoed wordt snel vergeten door de geneugten van de snelle bevrediging op de wereldwijde consumptiemarkt.

Culturen worden tegen elkaar opgezet ~> een Jihad tegen alle vormen van onderlinge afhankelijkheid, samenwerking en wederkerigheid.

Maar er zijn sterke economische, technologische en ecologische krachten die integratie en uniformiteit eisen ~> persen hele volken samen in 1 homogene mondiale cultuur (de McWorld).

Beide werken even hard door in tegenovergestelde zin:

• Gedreven door haat die voortspruit uit de angst om de eigen identiteit te verliezen
• Gemeenschappelijke anarchie.

Dit heeft nefaste gevolgen voor de democratie: bloedige identiteitspolitiek versus bloedloze winsteconomie ~> iedereen is consument, iedereen behoort tot dezelfde stam maar niemand is burger. Hoe kan een democratie bestaan zonder burgers?

Veralgemening van de consumptiecultuur: McWorld is niet bedoeld om dingen te doen die democratische gemeenschappen kunnen doen ~> zeggenschap beperkt zich tot de individuele kooppreferentie van de consument ~> men opteert als consument voor andere dingen dan als burger.

-McWorld sluit elke vorm van wij-denken uit.

Kritiek op het vrijemarktdenken ~> mythe van de markt: 3 fundamentele fouten

1 Pivékeuze consument  keuze van de burger t.a.v. gemeenschap.

2 Consumentenkeuzes zijn niet volledig autonoom en authentiek.

3 Ook de traditie is slachtoffer: gecreëerde gedragspatronen van de door de media overspoelde consumenten vernietigen de tradities.

bv. vernietiging van de theedrinkerscultuur in Azië ~> coca-cola maakte de traditionele praktijk belachelijk en prees de fastfood cultuur aan

-Complex geheel van sociale praktijken ruimde plaats voor een cultuur waarin niet de sociale contacten maar wel werken en “time is money” centraal staan.

Ritzer: heel onze cultuur krijgt meer en meer kenmerken van de fastfood-business. De laatste eeuwen is er een rationalisatieproces aan de gang en hoe McDonalds tewerk gaat is de laatste stap in dit proces: zo efficiënt, onweerstaanbaar en kopieerbaar ~> duikt wereldwijd in vele varianten op. Niet enkel in de hamburgerbusiness zelf: McWorld (Barber).

McDonalds is een vorm van rationalisatie. Vier kenmerken van de rationalisatie:

• efficiëntie: nauwgezette productiehandelingen, geen tijd meer te verliezen met het eten
• berekenbaarheid: productie en consumptie in termen van gestandaardiseerde eenheden
• voorspelbaarheid: overal op dezelfde wijze, dezelfde inrichting, hetzelfde eten, dezelfde omgangs- en bedieningsvormen
• gecontroleerd: niets wordt aan het toeval overgelaten: strenge regels en procedures waardoor de keuzemogelijkheden erg beknot worden
• De sociale organisatie à la McDonalds belichaamt doelrationaliteit in zijn meest zuivere vorm.

• Geen oponthoud, geen storingen, geen verassingen.
• Verschillen worden uitgevlakt of gereduceerd tot kooppreferenties en dus onschadelijk gemaakt.
• Beangstigend: we merken de tralies niet op die ons gevangen houden.
• Moderne mensen zitten gevangen in een ijzeren kooi van hun rationaliteit en efficiëntie.
• Het is vooral aantrekkelijk voor kinderen; je mag je volledig laten gaan en de civilisatie achter je laten.

In de jaren ’20-’30 was de zending ~> mensen bekeren tot een consumptieve houding. Dit was echter niet gemakkelijk: mensen moesten schrik voor machines overwinnen ~> dit vergt veel beschavingsarbeid.

Mensen moesten hun angsten overwinnen voor het nieuwe in het algemeen en voor de nieuwe technologie in het bijzonder. Consumeren betekende ook nieuwe vaardigheden leren: zesde zintuig ontwikkelen ~> wat is er in de mode en de capaciteit om nieuwe behoeften te herkennen.

Moraliserende reclameboodschappen probeerden mensen een schaamtegevoel aan te praten. Ze verfoeiden een oude gewoonte en prezen een nieuw middel aan. Consumenten zijn in de eerste plaats mensen die in staat zijn hun problemen te herdefiniëren als behoeften die noden tot consumeren: maatschappelijke heropvoeding.