Veranderde perspectieven

Modellen van gezondheid

● Opvatting over gezondheid = erg verschillend (individu, cultuur, sociale klasse, leeftijd,...)

● Veranderde opvattingen over gezondheid  invloed van levenswijze: persoonlijke component

-> invloed van samenlevingsvorm: maatschappelijke

● Vroeger: Gezondheid heel medisch

Nu: De maatschappij en onze levensstijl bepalen mee onze gezondheid (eetgewoonten, roken, tijdsdruk, status,...)

● 2 gezondheidsmodellen:

Het biomedisch model (diagnose-recept model)

-> Louter gericht op het biologische en op de bestrijding van ziekten veroorzaakt door externe ziekteverwerkers

-> Ook aandacht voor genetische dispositie (bepaalde mensen meer aanleg voor bepaalde ziekten door de genen)

-> Patiënt = slachtoffer van externe omstandigheden en ondergaat de behandeling passief

-> Lichaam en geest zijn 2 gescheiden entiteiten: - Emoties, cognities en gedrag zijn niet relevant in het genezingsproces, staan er volledig buiten

- Lichamelijke ziekte heeft wel een invloed op het algemeen welbevinden

-> Van dit model is men afgestapt, nu meer onderzoek in:

Het biopsychosociaal ziektemodel

-> Uitbreiding van het medisch model

-> Ontstaan omdat veel lichamelijke klachten niet biomedisch te verklaren zijn; Vb: Chronische lage rugpijn, chronische vermoeidheid,...

-> Psychosociale factoren van belang bij ontstaan en behandeling van ziekte; (Stressrijke situaties hebben effect op het immuunsysteem, gedrag en cognities hebben in vloed op de ziekte, leefstijl veranderen en therapietrouw zijn van belang bij de behandeling van de ziekte)

-> Multidisciplinaire aanpak (ook de gezondheidspscyholoog kan deel van het team zijn, meestal bij aanpak en preventie van ziekte)

Gedrag en gezondheid

● Ontstaan gezondheidspsychologie verbonden met de ontwikkelingen in de geneeskunde en de gezondheidszorg:

Van infectie ziekten (rond 1900) naar chronische ziekten:

-> Infectieziekten (Vb griep, tuberculose) Preventie: hygiëne

Oorzaak: bacteriën of andere duidelijke oorzaak
Behandeling: antibiotica

-> Chronische ziekten (Vb hart- en vaatziekten, diabetis)

Oorzaak: vaak multifactorieel, niet duidelijk wanneer je het
juist krijgt (psychosociale factoren, leefstijl,gedrag,...)
Behandeling: ermee leren leven. vaak behandelbaar maar niet
geneesbaar

● Gezondheid = „geschiktheid om te werken‟
- Artsen: „geschiktheid om te werken / aannemen van ziekterol‟
- Momenteel ook omgekeerd: „effecten van werkomstandigheden op de gezondheid‟
Vb: Lang op een bureau zitten, zwaar fysieke arbeid

● Aandacht voor „kwaliteit van leven‟
- Evaluatie niet alleen op basis van therapeutische werking
- Ook: wat is een aanvaardbare kwaliteit van leven?
- Wanneer ongeneesbaar, niet blijven behandelen, maar rest van leven kwaliteitsvol bieden

● Nieuwe gezondheidsbedreiging
- Toegenomen vergrijzing
- Toename lichamelijke aandoeningen zonder organische ziekteverklaring (invaliderend)
Vb: Chronische vermoeidheid syndroom (CVS), chronische rugpijn

● Patiënten worden mondiger
- Willen mee beslissen, hebben hun eigen mening op/uitleg voor de ziekte
- Wanneer negatieve gevolgen van behandeling wordt er alternatieve geneeskunde gezocht
door de patiënt