Item gefilterd op datum: december 2012

• kenmerken
  • depressie rond de winter bij aardpolen
  • minstens 2 achtereenvolgende jaren
  • minder ernstig dan ‘gewone’ depressie
  • slaap en temperatuur ritmes zijn verlaat (depressie: vervroegd)

• behandeling
  • lichttherapie (min. 1 uur per dag)

• genetisch basis
  • 2 genen gevonden die de kans vergroten
  • 1 ouder: 20% kans, 2 ouders: 50% kans
• behandeling
  • combinatie van medicatie, voorlichting, soms psychotherapie
  • lithium, valproaat, carbamazepine

deze verlagen aantal AMPA glutamaat receptoren in de hippocampus, en onderdrukken een ontstekingssubstantie (arachidonic acid)

• dieet van zeevruchten
  • onderdrukt eveneens arachidonic acid

manisch: korte slaap, depressief: lange slaap  probeer slaappatroon normaal houden

• manisch: overdreven opgewekt, te optimistisch, gevoel van almacht
• kenmerken bipolaire stoornis
  • bipolar I: depressief + ernstige manische periode / gemengde periode
  • bipolar II: depressief + milde (hypo-)manische periode (m.n. vrouwen)
  • ook: aandachtsvermindering, impulsiviteit, verminderd verbaal geheugen
  • prevalentie
    • elke vorm: 0.4-1.6%
    • vrouwen meer depressieve episodes, mannen meer manische episodes
    • begint tussen 15 en 25 jaar, levenslang aanhoudend

1 ECT (Electro Convulsieve Therapie)

• ongefundeerd gebruik/misbruik, trial and error
• epileptisch insult leek schizofrenie tegen te gaan
• ECT in plaats van insuline-insult bleek wel te helpen tegen depressie
• voorzichtig weer ingevoerd in de 1970s: kleinere schok, algehele verdoving/narcose, spierontspanners, met name van de rechter-hemisfeer; echter beperkte werkingsduur
• versterkt neuronengroei in hippocampus?

2 TMS (Transcranial Magnetic Stimulation)

• slechts de cortex wordt beïnvloed

3 slaaponthouding

• mensen met depressie hebben een vervroegd circadiaan ritme
• 1 nacht slaaponthouding werkt direct tegen depressie … voor slechts 1 dag!
• beter: volgende nachten onregelmatig laten slapen
• versterkte neuronengroei in de hippocampus?

4 bewegen: stevige wandeling

• verbetert bloeddoorstroming

• depressie verbetert ook zonder behandeling  vergelijk dus altijd met placebo groep

• 30% verbetert binnen enkele weken door
  • placebo
  • psychodynamische therapie (Freud) ~ placebo

• 20% verbetert binnen enkele weken (alleen) door
  • antidepressiva (onderling vaak vergelijkbaar; met name bij zware depressies)
  • cognitieve therapie, interpersonal therapy

• dus 50%: heeft geen baat bij psychotherapie en antidepressiva

andere behandelingen nodig

1 psychotherapie (herstel is langwerkend itt. antidepressiva)

• bv. gedrags- (behavioristisch), cognitieve (zelf-analyse), Rogeriaanse, Gestalt, psychodynamische (Freudiaans) therapie
• doel: vinden en oplossen van problemen, zelfredzaamheid

2 antidepressiva

• blokkeren serotonine en catecholaminen
• werking onduidelijk: niveau’s veranderen in uren, depressie in weken
• via afscheiding extra neurotrofinen (BDNF)  neuronengroei in m.n. hippocampus?

• antidepressiva met name bij zwaardere depressies, niet bij
  • omgevingsoorzaken (misbruik, mishandeling, jeugdtrauma)  gedragstherapie
  • jongeren (zelfmoordneigingen)

• 4 soorten antidepressiva

1 tricyclische antidepressiva

• blokkeren presynaptische opname serotonine, catecholaminen (=dopamine, adrenaline, noradrenaline)
• bijwerkingen o.a. door inhibitie histamine (slaperigheid) en acetylcholine (vochtvasthouden)

2 Selectieve Serotonine Reuptake Inhibitors (SSRIs)

• bv. Prozac
• blokkeren presynaptische opname serotonine

3 MonoAmine Oxidase Inhibitors (MAOIs) of MAO remmers

• blokkeren afbraak serotonine, catecholaminen
• bloeddruk verhogend  dieet aanpassen (geen tyramine

4 overige

• o.a. Sint-Janskruid: vergelijkbaar met SSRIs?

- vermindert gevoeligheid voor andere medicijnen!

• psychotherapie & antidepressiva hebben vergelijkbare effecten op hersenactiviteit

• genetische component (1.5 – 3x grotere kans)
  • directe familieleden van een depressief persoon (m.n. vrouwen < 30) hebben grotere kans op depressie
    • ook: angststoornis, concentratieproblemen, drugs- en alcoholverslaving, bulimia, migraine, irritable bowel syndrome (=prikkelbare darm, spastisch colon)
  • korte vorm van een serotonine gen versterkt gevoeligheid voor positieve en negatieve gebeurtenissen

• omgeving
  • hoog cortisol niveau (stress) werkt uitputtend  beschadigt immuunsysteem  episode van depressie
  • interactie met omgeving
• virale infecties
  • ziekte van Borna (bij alle warmbloedigen) tast o.a. limbisch systeem aan
• hormonen
  • (met name sommige/gevoelige) vrouwen

20% na bevallen: postnatale depressie (0,1% blijvend)

depressie ook na verlaging estradiol, progesteron

• oudere mannen na verlaging testosteron

• subjectieve kenmerken
  • gevoel: neerslachtigheid, hulpeloosheid, waardeloos
  • geen energie, overwegen suïcide, slapeloosheid, concentratieproblemen, geen geluksverwachting meer
  • meer: ‘afwezigheid van geluk’ dan ‘grotere neerslachtigheid’ (emotioneel ‘vlak’)
• objectieve kenmerken
  • in episodes (niet continu)
  • meer rechts-hemisferische aciviteit (normaal is links meer actief)
  • prevalentie
  • start midden 20
  • 10-25% vrouwen; 5-12% mannen

• tot jaren 1950
  • verwarring over definities van psychische aandoeningen
  • elke behandelaar had een eigen idee over elke aandoening
• Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM)
  • classificatie van psychische aandoeningen
  • Amerikaans handboek (American Psychiatric Association) = internationale standaard
  • beschrijft o.a. (hoeveel en soort) symptomen die horen bij een aandoening
  • DSM-I (1952)
  • DSM-IV TR (2000)
  • diagnose bepaalt behandeling (bv. bipolaire stoornis: geen antidepressiva!)

• lateralizatie: vormen & genetische verklaring van handedness, taal
  • contralateraal hersen-lichaam, uitzonderingen (gezicht, romp), corpus callosum & commissures, verschijnselen split-brain patient, ontwikkeling = snoeien van overbodige neuronen
• taal
  • apen & bonobos (wat is taal?), intelligentie vs. taalmodule, afasieën: Broca & Wernicke - zijn extremen, dyslexie (kleine hersen- en gedragsverschillen)
• aandacht ~ bewustzijn
  • onbewust – toch (wat) verwerking
  • spatial neglect, alleen rechter hemisfeer (parieteel, temporeel) 1