Thales of Miletus speelde een belangrijke rol in de ontwikkeling van de wiskunde als taal van de wetenschap. Hij voorspelde met wiskunde een zonsverduistering.
Pythagoras was een leerling van Thales. Hij vond o.a. dat hele breuken op een gitaar harmonisch klinken waar oneindige of lange breuken niet mooi klinken. Ook bekend van de hoek van Pythagoras.
Het meeste van de toenmalige psy zou nu medisch benaderd worden.
Alcmaeon begon met het ontleden van lichamen. Hij behandelde ziekte vanuit een holistisch perspectief (=het idee dat de eigenschappen van een systeem niet kunnen worden verklaard door de som van alle componenten).
Hippocrates wees al het bijgeloof en rituelen af rond de medische wereld en volgde Alcmaeon’s aanpak. Alle ziekten komen door natuurlijke oorzaken en moeten met natuurlijke methoden worden behandeld.
In The Art of Healing beschreef hij melancholie, manies, depressies, fobieën, paranoïdes en hysterie. Hij dacht dat hysterie aan vrouwen was voorbehouden, het verkeerd geplaatst zijn van de baarmoeder.
In The Nature of Men beschreef hij hoe lucht, aarde, vuur en water overeenkomen met zwart en geel gal, bloed en phlegm (= een stof afgescheiden door het slijmvlies). Onbalans van één van deze stoffen zorgt voor ziekte. Hier komt o.a. aderlaten vandaan en dit bleef een veel toegepaste praktijk in de eeuwen daarna. Onbalans beïnvloed ook temperament (chagrijnig/snel boos/apathisch e.d.).
In De Morbu sacro beschreef hij epilepsie. Toentertijd was epilepsie een goddelijke interventie. Epilepsie beschouwde hij als een natuurlijke aandoening die te maken had met disharmonie van de hersenen.
Verder o.a. bekend van de Hipocrates eed en word beschouwd als een ancient father of psychology. Meeste van Hippocrates is bekend door Galen die 600 jaar later leefde.
Galen: A Link with the Past
Zijn gedachtes bleven belangrijk tot aan de 16de eeuw.
Hij was geen christen maar geloofde dat de bouw van de mens het bewijs van god was.
Het hart is de ‘verwarming’ van de mens, er brand een vuur in. Pas 1500 jaar later werd het hart gezien als pomp.
In On the Passions and Errors of the Soul beschreef Galen dat ziektes van de ziel voortkomen uit passies zoals boosheid, angst e.d. Een irrationele kracht verwijst ratio. Om hiervan te genezen is begrip van de eigen ziel en zelfkennis noodzakelijk.
Toen Dewey de Universiteit van Chicago verliet werd het leiderschap van functionalisme
overgenomen door zijn student Angell. Angell begon zijn studie in 1891 in Harvard, waar
hij o.a. onderricht ontving van William James en laboratoriumwerk deed met
Münsterberg.
Angell zag het functionalisme als een stroming die op cruciale punten van het
structuralisme verschilde: functionalisme is de psychologie van het Hoe en Waarom van
bewustzijn (‘what is the mind for?”), structuralisme houdt zich bezig met Wat bewustzijn
is (“what is the mind?”).Psychologie zou “het denken” moeten bestuderen, niet
“gedachten”. Er is een voortdurende wisselwerking tussen het psychologische en het
fysieke, eigenlijk is er geen onderscheid te maken tussen deze twee en zijn ze één.
Net als Dewey is Angell geïnspireerd door Darwin. Angell was vooral geïnteresseerd in de
evolutie van intelligentie en instinct. Hij onderzoekt hoe ratten leren in een doolhof, dit
onderzoek krijgt later vervolg bij zijn student Watson (H 12). Angell droeg zijn
voorzitterschap over aan één van zijn studenten, Harvey A. Carr.
Functionalisme is de psychologie van hoe en waarom van het bewustzijn. Ten tweede beschrijft de functionalist de operaties van de geest en de functies van
bewustzijn onder daadwerkelijke leefcondities
Dewey was filosoof, een invloedrijke onderwijsvernieuwer en –hervormer, een sociaal
criticus en commentator en een psycholoog wiens publicaties hebben geleid tot de basis
van het functionalisme. Na een universitaire studie werkte hij drie jaar als docent, hij
doceerde alle vakken. Deze ervaring overtuigde hem van het nut van
onderwijshervorming. Dewey vervolgde zijn studie filosofie en psychologie aan John
Hopkins University, vervolgens wordt hem het voorzitterschap van de afdeling filosofie
van de Universiteit van Chicago aangeboden (psychologie en pedagogiek viel hier ook
onder). Hij publiceerde een artikel dat een klassieker werd in de psychologie en ten
grondslag ligt aan het functionalisme (“The Reflex Arc Concept of Psychology”, “de
reflexboog…”).
Dewey bekritiseerde de stimulus-respons theorie want: responses (gedragingen) en
ideeën moeten altijd in de functionele context bestudeerd worden. Vb van kind dat
brandende kaars aanraakt: kind ziet vlam (stimulus), raakt het aan (response), brandt
zich (stimulus), trekt hand terug (response). Dewey beschouwt deze opeenvolging van
responses op stimuli als kunstmatig (gedrag en bewustzijn kunnen niet worden verdeeld
in stukjes), bovendien laat het buiten beschouwing dat mensen hun gedrag aanpassen
aan de omgeving.
Dewey noemde zichzelf een democratisch evolutionist. Hij vond dat alle mensen op het
gebied van onderwijs en werk gelijke kansen moesten krijgen. Hij schreef een invloedrijk
boek “The School en Society” (1899). Ieder onderwijssysteem zou aan vier
psychologische behoeften van een kind moeten voldoen: conversatie, nieuwsgierigheid,
opbouw (“construction” genoemd) en artistieke expressie. In 1896 startte hij met de hulp
van een groepje ouders een “labatory school” voor kinderen in de basisschoolleeftijd.
Deze school was geen leraar-training school maar meer een “laboratorium” om te kijken
hoe kinderen denken en leren en hoe ze het best onderwezen konden worden. Zijn
aanpak was niet van drillen en uit het hoofd leren. De functie van de leerkracht was niet
het overbrengen van dogma’s, maar het stimuleren van divergent denken (=oplossingen
bedenken, wat kan ik ermee?). Toen de universiteit van Chicago besloot dat Dewey’s
school moest fuseren was hij zo verbolgen dat hij naar Columbia University vertrok.
Functionalisme was de eerste Amerikaanse school van psychologie. Structuralisme en
Gestalt psychologie waren beïnvloedende scholen in de Verenigde Staten, maar ze waren
geïmporteerd vanuit het buitenland. Functionalisme was Amerikaans in origine, aanpak
en karakter. In tegenstelling tot structuralisme, met Titchener als zijn leider, en Gestalt
psychologie opgericht door Wertheimer, Koffka en Köhler, had functioanlisme niet 1
enkele leider of groep van leiders. Er is zelfs enige twijfel of functionalisme ooit een
formele school van psychologie is geweest. Maar er is geen twijfel over de invloed en
belangrijkheid van de psychologen, die los beschreven worden als functionalisten, in dit
hoofdstuk.
We zullen eerst 3
functionalisten van de Universiteit van Chicago bekijken
Eerste tijdschrift in Amerika, APA richtte hij op, eerste president hiervan, ontwikkelingspsy: hij was de eerste die de adolescentie
van kinderen uitvoerig beschreef in zijn boek. Recapitulatie theorie: kinderen herhalen de ontwikkeling van andere mensen. Evolutie, eugenics, rangorde menselijke soort,
Hall was de eerste die aangaf dat sextheorie ook onderwezen moest worden. Hiervoor
nodigde hij (in die tijd erg populaire) Freud uit voor een lezing. Dit was de eerste keer
dat Freud zijn theorieën aan Amerika voor kon dragen.
Mind-body relatie, pragmatisme, rationalists: tender-minded, empiricists:
tough-minded (persoonlijkheidstyperingen), moral equivalent of war, holistisch, James-Lange theorie, gewoonten-associaties (‘set like a plaster’): nurture, menselijk geheugen
Student geweest van Wilhelm Wundt, en geïnspireerd door Galton.
Cattell ontwerpt verschillende mentale
testen en hecht erbij veel waarde aan metingen. Psychologie moet de zekerheid en de
exactheid hebben van de fysieke wetenschappen (dit zie je ook heel sterk bij Galton!).
Cattell wilde psychische processen door middel van fysieke metingen meten. Hier kwam
al snel kritiek op o.a. door een student. Deze vond geen correlatie tussen Cattell’s testen
en de uitkomsten. Testen kwamen later in de psychologie aan de orde zie hiervoor H-11.
Cattell was ook een aanhanger van eugenics (zie ook Galton). Hij maakte een lijst van
psychologen en bestudeerde hun achtergrond. Hij kwam tot de conclusie dat wanneer de
vader of moeder een priester of professor is, je de meeste kans hebt om een
wetenschapper te worden.
Cattell was controversieel te noemen door zijn kritiek op de Columbia Universiteit. Ze
waren volgens hem te autocratisch en onbetrouwbaar.
Cattell was een van de personen die de APA oprichtten.
In een
paper met de titel Mental Tests and Measurements gepubliceerd in 1890 in Mind,
beschreef Cattell de volgende 10 testen en gebruikte hij de term mental test voor de
eerste keer:
- dynamometer druk
- snelheid van beweging
- sensatie gebieden
- druk die pijn veroorzaakt
- net nog opmerkbaar verschil in gewicht
- reactie tijden voor geluid
- tijd voor het benoemen van kleuren
- bi-sectie van een 50 cm. lijn
- beoordeling van 10 seconden tijd
- aantal letters die onthouden wordt na ze 1 keer gehoord te hebben
In deze test werd dus geen correlatie gevonden en werd daardoor vervangen (later, door Alfred Binet, Lewis Termanen vele anderen (hoofdstuk 11))
‘eugenics’ oftewel ‘goed geboren’. Exacte benadering psy, mentale testen, associatietesten, erfelijkheid, normale verdeling fysieke- en gedragskarakteristieken (en mentale)grondlegger statistiek, nature/nurture, tweelingstudies, controlegroepen
Grondlegger evolutietheorie, survival of the fittest, ontwikkelingspsychologie
