Item gefilterd op datum: december 2012

• Opvattingen ‘wetenschappelijk juist’ = niet zo belangrijk  ‘werken’ ze? (vb. landbouwer kan uit ervaring soms weersvoorspellingen doen zonder wetenschappelijke achtergrond weersveranderingen)
• ‘kennis’ ≠ ‘wetenschappelijke’ kennis
• Oorspronkelijke vormen van kennis
  • Taboesfeer
  • Magisch denken
  • Mythen
  • religie
• voor uitoefenen controle op werkelijkheid  magische handelingen centraal

• Bewuste kennis: slechts klein deel van alle kennis
• Tacit knowledge (Polanyi) = ervaringskennis, intuïtief en impliciet
• Vaardigheden(vb. autorijden, zwemmen)
  • Eerst bewust aanleren (= knowing-that)
  • Pas echt als vaardigheid als ze geïnterioriseerd (= knowing-how/embodied knowledge)
• Klassieke wetenschapsbeoefening(vb. vaardigheden om problemen op te lossen)
  • Expert handelt + oordeelt
  • Zonder expliciet nadenken over principes en regels
  • Maakt gebruik van know-how (bevat heel wat impliciete kennis en vaardighede) + fundamenteel vertrouwen in eigen praktijk

• Obv kennis
  • leefwereld controleren/inrichten/manipuleren
  • gedrag aanpassen aan werkelijkheid
  • voorspellingen maken
  • handelingen plannen
• Evolutionair voordeel: ‘zwak beestje’  enkel overleven door ‘te slim af te zijn’
  • Gedrag en omgeving aanpassen obv informatie buitenwereld
    • Gevaren ontlopen
    • Efficiënter voedselvoorziening
    • Partner vinden
    • Onthouden + leren uit eerdere ervaringen  groter voordeel
    • Mentale voorstelling maken  problemen aanpakken op abstract niveau VOOR het eigenlijke handelen
• Omgang met het vreemde
  • Vreemd: onzeker + angst
  • Obv kennis + verbeelding  wereldbeeld aanpassen  plaats geven = niet langer vreemd
  • Alle culturen/alle tijden  wereld ‘begrijpen’ + plaatsen in betekenisvolle context (narratief, mythologisch + rationeel-wetenschappelijke basis)

• Homo sapiens sapiens  deze soort = meest intelligente
• Cognitieve informatie speelt bijzondere rol
• Bijzondere capaciteiten daarvoor  zintuigen/zenuwstelsel/groot brein
• DAARDOOR: informatie buitenwereld
  • Opnemen
  • Onthouden op cumulatieve en bewuste manier
  • Systematisch ordenen
  • verwerken
• TAAL: informatie conceptualiseren + meedelen aan anderen
  • Daardoor informatie verspreiden
  • Doorgegeven over generaties
  • ontstaan cultuur, kennis & wetenschap!

• Mens = biologisch onvolgroeid, veel minder gedetermineerd door instincten
• ‘instinct-arm’ wezen
• Nood aan informatie over zichzelf en leefwereld  overleven
• Cultuur en socialisatie = grotere rol dan andere dieren

• Rigide opvattingen scheiding kerk – staat ≠ enige mogelijkheid
  • Levensbeschouwing & politiek = 2 velden met eigen logica/regels
  • Autonomie spelregels  gevrijwaard worden
  • ALS spelregels domein gerespecteerd
    • niets mis met politiek engagement uit religieuze inspiratie
    • niets mis met overheid die zich levensbeschouwelijk inlaat (vb. subsidiëringen,..)
  • scheiding kerk – staat ≠ levensbeschouwing & politiek niets met elkaar
  • altijd een verhouding MAAR hoe zal die worden ingevuld?
    • Minimaliseren/niet bestaan/actief aan de slag

• Morele gevoel = passief pluralisme
  • Uitsluiting obv ideeën = onaanvaardbaar
• MAAR erkenning van de rol die levensbeschouwingen spelen in dagelijks leven
  • Wel interessant genoeg voor publieke discussies
  • Wil mogelijkheid van dialoog, kritische reflectie en herbronning levensbeschouwelijke thema’s opnieuw exploreren
  • Moedigt inhoudelijke positionering aan
  • NIET: tolerantie  inhoudelijke positionering

- MOGELIJK: eigen overtuiging + respecteren andere opinies

- TROUWENS: pas omdat mensen uitkomen voor verschillende levensbeschouwingen  pluralisme + tolerantie nodig

■ Omslag passief naar actief

• Interpretatie ‘privatisering’ levensbeschouwing
  • Privatisering levensbeschouwelijke keuze = verward met privatisering levensbeschouwing zelf
  • ‘keuze’ = persoonlijke gewetensvrijheid
  • MAAR levensbeschouwing zelf ≠ privé-zaak

- Laat zich niet beperken tot persoonlijke levenssfeer

- kan hele denken en handelen mens doordringen

- Is constitutief voor (morele) identiteit

• Onhaalbaar om  eisen geloofsovertuiging ‘thuis’ + levensbeschouwelijk neutraal in publieke ruimte

• Individualisering/privatisering levensbeschouwing
• Middel moderne tijd
• Vermijden van godsdienstoorlogen & religieuze intolerantie
• Zorgde voor passief pluralisme
• Alle (openbare) discussie  privé-sfeer
  • Toch geen redelijke discussies mogelijk
  • Altijd gevaar van twisten
  • Alleen verdeeldheid en onverdraagzaamheid
  • Geschrapt van publieke agenda
• Tolerantie = niet-inmenging
• Levensbeschouwing: individuele preferentie  niemand iets te zeggen
  • Gevaren
    • Onverschilligheid (doet er toch niet toe)
    • Bepaalde vorm van vrijheid verdwijnt  verkondigen van mening
• Tolereert de verschillen MAAR schuwt de inhoudelijke & publieke confrontatie

• Mensen = autonome individuen  zelf uitmaken volgens welke opvatting van het goede leven ze willen leven
• MAAR wil niet zeggen VRIJ KIEZEN
• in een traditie
• (niet) aangesproken door een levensbeschouwing
•  gewetens- en godsdienstvrijheid zo belangrijk
  • WEL kritisch reflecteren over levensbeschouwelijke oriëntaties
  •  resulteert in levensbeschouwelijk pluralisme
  • Vereist tolerantie en respect tov elkaar

• Opvallend hoe snel na FR  een periode van (religieuze) intolerantie
• Jacobijnse periode(1792-1794)
  • Terreurbewind olv Robespierre & Saint-Just
    • Opnieuw idee: land niet zonder levensbeschouwelijke eenheid
    • Republiek = ‘1 en ondeelbaar’  Tegen de republiek = guillotine
    • Christendom verbieden en een burgerlijke (staats)religie opleggen
    • Pantheon (kerk Lodewijk XIV)  temple de la patrie = begraafplaats voor helden republiek (vb. Voltaire)
    • Nieuwe republikeinse kalender (geen rust meer op zondag  maar decadi, 10^e dag ‘nieuwe week’)
  • Spanning tussen 2 groepen
  • Machtsgreep 1974  Saint-Just & Robespierre guillotine
• Directoire & Napoleon
  • Na val Robespierre = gematigder Directoire  burgerij heft in handen
  • ‘restauratie’ katholicisme bij Napoleon

• Atheïstisch  deïtisch
• ‘Cultus van de rede’ (atheïsten) – officieel 11/1793
• Festival van de rede in de Notre Dame met plaasteren vrijheidsbeeld in koor
• Heftige dechristianiseringscampagne (tegen zin Robespierre)
• 5/1974: cultus van de rede afgeschaft  vervangen door de deïstische ‘culte de l’Etre suprême’

• 1801: concordaat met Paus Pius VII

- Katholieke vrijheid van eredienst

• Staat moet katholieke geestelijkheid onderhouden in ruil voor de (tijdens FR) genationaliseerde kerkelijke bezittingen
• Katholicisme wordt niet terug staatsgodsdienst

Intolerantie & fanatisme niet enkel bij religies  overal waar mensen overtuigd zijn van eigen gelijk en anderen in die waarheid willen laten delen (kan ook over banalere zaken)