Item gefilterd op datum: december 2012

Algemeen beginselen van wetenschappelijke oordeelsvorming

=> Logische breuk tussen voorwetenschappelijke en wetenschappelijke oordeelsvorming (slaat op individuen als op hist. Ontwikkeling sociologie)

• Voorwetenschappelijk: verschil tussen ideeën die we ons vormen in dagelijkse leven en de sociologie
• Wetenschappelijk: de evolutie proberen te beschrijven van voorwetensch. Maatschappijtheorieën naar de sociologische wetenschap.

1) Verschil tussen oordelen in’t dagelijkse leven en sociologische uitspraken Iedereen is op zekere hoogte socioloog: iedereen maakt interpretaties, verklaringen… van de sociale werkelijkheid. Nodig om sociaal te functioneren. verschil sociaal handelen en sociologie? voorwetensch. Interpretatiekaders verschillen van de sociologische in die zin dat de laatste op een systematiseerde & controleerbare wijze zijn ideeën & verwachtingen construeert en confronteert met empirische waarnemingen. geen totale breuk: wetenschappelijke theorievorming start vaak uit sociale constructies die we in het dagelijkse leven produceren.

2) Historische genese: verwetenschappelijking is niet voor alle sociale groepen verwetenschappelijking is niet algemeen omdat vele groepen nauwelijks of niet beïnvloed worden door deze tendens (soms anti-wetensch. Ideologie). Proces ook niet onontkoombaar, door de terugvallen doorheen de geschiedenis naar groepen die wetenschappelijke ethos hoog in vaandel dragen. men streeft een voortdurende , gestandaardiseerde en systematische confrontatie na, tussen de sociale werkelijkheid en ideeën/theorieën over de sociale werkelijkheid.

=> Sociologisch-wetenschappelijke oordeelsvorming => er een cyclus bestaat van systematische theorievorming en expliciete empirische toetsing.

3 noodzakelijke voorwaarden => wetenschappelijke oordeelsvorming

1) Object van analyse en beschrijving: enkel bespreken wat confronteerbaar is in de werkelijkheid. (empirie – theorie confrontatie)

vb: wat denken mensen van God => bespreekbaar

Wat is God? Wat is schoonheid => niet bespreekbaar

2) Opbouw van wetenschappelijke uitspraken: verwerping van het idee moet mogelijk zijn.

=> Toetsingsdrempel: toetsing van de stelling

3) Principe van permanente interne kritiek: combinatie van voorwaarden 1&2. Wederzijdse en interne kritieken moeten mogelijk zijn op de stellingen.

Wie de samenleving wil bestuderen kijkt op zekere hoogte ook naar zichzelf, want je maakt steeds deel uit van de samenleving.

-> - Bestaande cultuur, tijdsgeest heeft veel invloed op hoe problemen bestudeerbaar zijn.

- macht in de sociale betekenis is een belangrijke factor achter wat sociologie doet, ziet…

-> Wetenschap wordt steeds beïnvloed door waarden van de cultuur, machthebbers, die al dan niet zelf wetenschapsbeoefenaars zijn.

1. Positivistische ideologie: de manier waarop wetenschappers zich graag presenteren aan de buitenwereld (schijnoplossing). -> enkel geïnteresseerd in de waarheid en in feiten

=> onmogelijke positie: wetenschap vertrekt met selectie van relevantie precieze relevantie impliceert waardeoordeel

=> positivisme: probeert te ontkennen wat niet ontkend kan worden

2. Waardevrijheid: onderscheid maken

a) waardebetrokkenheid moet beperkt blijven tot 3 dimensies die aan dergelijk onderzoek voorafgaan.

b) principe van vrijheid van waardeoordelen erkent de onvermijdelijke invloed van waardeoordelen op de afbakening van een wetenschappelijke probleemkeuze, op het gekozen perspectief & op doelstellingen van het onderzoek => het eigenlijke onderzoek MOET vrij zijn van waardeoordelen !! (empirisch <-> eigen implicaties)

3. Reflexieve sociologie: elke vorm van wetenschappelijke activiteit heeft een relatie met de

belangen van diegenen die de wetenschap beoefenen.

-> nooit volledige objectieve waarnemingen.

-> onderzoek moet samengaan met een analyse van je eigen relatie met onderzoeksobject

Iedereen is amateur-socioloog: iedereen heeft kennis over het sociale, wat ons in staat stelt om te functioneren in onze omgeving.

Sociologie: wetenschap van het samenleven en samenleving

- idee dat individuen handelen met anderen; rekening houden met anderen

- bestaan van het fenomeen boven anderen: de samenleving, sociale groepen, sociale structuur.

-> Gedrag: ruimste wat mensen doen

-> Handelen (doen met intentie)

-> Sociaal handelen (zinvol op anderen)

Sociaal handelen = een deel van handelen, dat op zijn beurt onderdeel is van het geheel van menselijk gedrag.

4 grondcategorieën:

1. Affectief handelen: bepaald door gevoelsmatige ingesteldheid & affecten van de actor

-> Emoties (woede, vriendelijkheid, droevig…)

-> geen bewust patroon van rationeel gedrag

2. doelrationeel handelen: gericht om iets te bereiken, verwachtingen uitwerken

-> bidden tot god voor goede examens (middel= gebed)

3. waarderationeel handelen: -> doelrationeel; veroorzaakt door geloof in de waarde van
een bepaald gedrag, succes is niet nodig.

-> getuigen van jahova die hun geloof verspreiden.

4. traditioneel handelen: niet-rationeel proces; ingewortelde gewoonten

-> 3x aan de klink voelen voordat je vertrekt; steeds teruggaan om zeker te zijn of je het
licht niet hebt laten branden.

=> 2 dingen hieruit leren: - onderscheid dagelijks taalgebruik & sociaalwetenschappelijke taal rekening houden met verschillen in rationaliteit

Sociale groeperingen:

1. groepering = verzameling mensen die op 1/andere manier te onderscheiden zijn van de andere mensen
2. groep = kleine sociale eenheid waarvan de leden regelmatig, intensief & veelvuldig interageren met elkaar.
3. collectiviteit: grote groepering, samenhorigheid op basis van gemeenschappelijke waarden,… -> Supporters Kim Clijsters
4. Groep: kleine sociale groep (wij-gevoel) met redelijk wat interactie met elkaar -> gezin, familie, vriendenkring
5. Sociale categorie:groepering die in principe enkel bestaat in de activiteiten van wetenschappers, politiekers… -> beursstudenten
6. Netwerk: groepering waar leden interageren, maar niet noodzakelijk dezelfde waarden nastreven. -> mensen die je geregeld tegenkomt.

Verklarend begrijpen volgens WEBER:

• Handelen van een mens is niet gedetermineern door de mens geproduceerd. Zij komen tot stand omdat mensen het handelen van mensen op een bepaalde manier interpreteren. Zij reageren op basis van die interpretatie op het handelen van mensen.Conclusie: Het volstaat niet om enkel statistische regelmaten te observeren. Men moet deze ook kunnen verklaren in het licht d; De regelmaten die zich in het menselijke handelen voortonen zijvan de interpretatie.

CONRAD:

• Roman: „the secret agent‟ – het verhaal van een spion in londen
• Hij vat daarin het belang van verwachting goed samen. – mensen worden paniekerig als ze het handelen van anderen niet meer in verband met verwachtingen kunnen stellen.
• Om te begrijpen wat er gebeurt moeten we weten wat er verwacht werd

HABERMAS:

• Waarom is terrorisme zo beangstigend? – omdat terrorisme niet te verwachten is.

WEBER:

• Hij legt de nadruk ook op begrijpen ipv alleen op een causale verklaring. Hij doet dat omdat volgens hem de sociale werkelijkheid niet op dezelfde manier kan worden bestudeerd als de natuur.
• De mens= vrije wil – dat onderscheidt ons van natuurlijke stoffen Men kan dus NEE zeggen tegen de verwachtingen van een ander
• Begrijpen/ VERSTEHEN= belangrijk element van de sociale wetenschap verschillend van het alledaagse begrijpen.

Verwachtingen:

Onder normale omstandigheden staan we niet stil bij onze verwachtingen; er is een crisis nodig opdat we ons bewust zouden worden van de ingewikkelde patronen van verwachtingen die aan die „natuurlijkheid‟ ten grondslag liggen.

HAROLD GARFINKEL

• Experimentjes waarin het alledaagse in vraag werd gesteld
• Bv: een brood kopen zonder te betalen om hun reacties te zien
• We voelen ons echt gekrenkt als de verwachtingen die de dagelijkse routine mogelijk maken,worden verstoord. De vrees dat we op die verwachtingen niet meer zouden kunnen rekenen is voldoende om ons in bed te houden.

VERSCHILLENDE SOORTEN VERWACHTINGEN

• Algemeen

Bv: als we als toerist naar een buitenland gaan, verwachten we dat daar andere gedragingen zijn dan bij ons

• Specifiek

Verwachtingen die gebonden zijn aan bepaalde rollen, plaatsten of tijdstippen. Bv: als de telefoon rinkelt in de nacht zullen wij daar andere verwachtingen op hebben dan als hij rinkelt in de nacht.

1. Dramaturgie

-> INDIVIDUALISTISCHE VISIE OP ROLLEN

• De rollen worden gespeeld -> groot verschil tussen rol en individu.
• Men is ondanks de rol die men speelt
• In onze hedendaagse westerse cultuur is de rol gespeeld en oppervlakkig en is het het individu dat telt

-> GOFFMAN

• Impression management:echte personen die de indrukken managen en van maskers wisselen
• Frontstage(bv: id aula) en Backstage (bv: thuis)
• Utilitaire individu: streeft naar maximalisatie van plezier en de minimalisatie van pijn door zich op een bepaalde manier voor te stellen.

-> KRITIEK

• Wanneer roldistantie? ( wanneer treedt men uit hun rol)
• Hoe wordt dat individu gevormd?

2. Van schouwspel naar tweede natuur

-> COLLECTIVISTISCHE VISIE OP ROLLEN ( durkheimse visie)

• Men is dankzij de rollen die men speelt
• Er is buiten dementie of isolatie geen enkele toestand mogelijk waarin men niet volgens die rollen handelt
• Roldistantie is onmogelijk

-> HERBERT MEAD

• Grondlegger symbolisch interactionisme
• Men leert samenleven door de rollen van de anderen te leren spelen
• Zelfbewustzijn wordt verworven via kennis van rollen.
• Individuen worden gevormd door interactieinteractie= het samen handelen van individuen, waarbij de ene reageert op de handelingen van een ander.
• Die interactie is volgens hem altijd bemiddeld door symbolen vandaar symboliosch interactionisme ( term die werd bedacht door Herbert Blumer – lln van mead)

-> NORBERT ELIAS

• Onderzoek naar hoe de gewone gedrags-regels die de dagelijkse omgang regelen zich tussen de 15e en 16e eeuw hebben gewijzigd
• Regels worden geïnternaliseerd en dat hangt samen met maatschappelijke ontwikkeling.
• Civilisatieproces: een verandering van regels is tot ons lichaam doorgedrongen en heeft zich als een tweede natuur gevestigd in ons.
• Die regels veranderen continu ( contingente)

Hedendaagse conflictsociologie
- Geen algemene verklaring voor ontwikkeling vd maatschappij
- Maar wil aandacht vestigen op ongelijkheid, belangen en gebruik van macht bij
het regelen van sociale leven
- Macht en Functie = twee onmisbare elementen van de sociologische analyse
en verklaring->mensen voldoen aan verwachtingen door die 2 zaken.

KARL MARX

• Fundamentele dynamiek id samenleving wordt bepaald door conflict tussen de productiekrachten en productieverhoudingen
• Strijd tussen verschillende klassen ( bourgoisie & proletariaat)
• Conflict ≠ natuurlijk gegeven
• Instellingen worden bepaald door hogere klassen en dienen om lagere klassen te onderdrukken
• Die klassestrijd = eeuwige strijd die eindpunt bereikt als proletariaat de dominante klasse wordt -> een vreedzame gemeenschap
• Geïnspireerd door utilaristen en door sociaaldarwinisten

RADICALE CONFLICTTHEORITICI

• Verwierpen 2 elementen van Marx‟s theorie:

1. de sociale klasse als collectiviteit die het conflict draagt (Marx) -> conflict en strijd als algemene eig van de maatschappij ( radicalen)
2. conflict= gevolg ongelijke klassensamenleving (Marx) -> conflict is een extensieel gegeven( radicalen)

• Het opheffen van van ongelijkheid zal de struggle for existence niet beïndigen. Strijd,eleminatie en onderdrukking blijven eeuwig

SOCIAAL DARWINISME -> Belangrijke conflicttheorie

Hebert Spencer : hij past de evolutieleer van Darwin toe op het sociale leven.

• mensen worden in deze theorie beschouwd als berkende egoïsten die zich door niets laten tegenhouden om hun eigen belangen na te streven.
• Door naar eigenbelangen te streven ontstaat er conflict dat is positief volgens deze visie! Zo overleven enkel de intelligentste,dat draagt bij tot verbetering van het ras
• Gedrag: drijfveer van de mens ( natuurlijk bepaald)

Ludwig Gumplowicz: het conflict naar eigenbelang staat centraal id maatschappelijke ontwikkeling.

• De staat= continuering van strijd, de staat is de manier waarop de onderwerping van de overwonnen wordt bestendigd. De wet is altijd de wet van de sterkste.
• Deze theorie is veel te radicaal, en het is ook 1vd theorien waarop gesteunt werd tijdens WOII