LEKENTHEORIEËN OVER GEZONDHEID EN ZIEKTE
Bauman 1961: Wat betekent gezondheid?
1) Gezondheid betekent een overwegend gevoel van welzijn
→ Gevoel
2) Gezondheid wordt in verband gebracht met de afwezigheid van symptomen van ziekte
→ Gerichtheid op symptomen
3) Gezondheid kan worden waargenomen in de handelingen waartoe een lichamelijk gezond persoon in staat is
→ Prestaties
Krause en Jay 1994: onderzoek naar de referentiekader waarvan mensen gebruik maken als hen wordt gevraagd de eigen gezondheidstoestand te beoordelen
- Ouderen: gezondheidsproblemen
- Jongeren: gezondheidsgedrag
SOCIALE REPRESENTATIES VAN GEZONDHEID
Herzlich 1973: onderzoek met ongestructureerde vraaggesprekken om de ‘sociale representaties’ van gezondheid en ziekte op het spoor te komen
- Gezondheid = toestand van evenwicht van verschillende aspecten van de persoon
- Aspecten = lichamelijk, psychologisch, emotioneel en sociaal welzijn
- Voor sommigen moeilijk om gezondheid te zien los van de afwezigheid van ziekte
Blaxter 1990 Health and Lifestyles
- Onderzoek onder 9000 leden van het algemene publiek
- 15% kan niemand bedenken die ‘heel gezond’ was
- Ongeveer 10% kan niet beschrijven hoe het voor hen was zich ‘gezond te voelen’
DEFINITIE VAN GEZONDHEID VD WERELDGEZONDHEIDSORGANISATIE
1978 WHO algemene strategie voor gezondheid in 2000 -> Beleidsplannen Duidelijke relatie tussen gedrag, levenswijze en de gezondheid Sociaaleconomische en culturele invloeden op gezondheid en ziekte en de beslissingen over de
gezondheid
CROSSCULTURELE PERSPECTIEVEN OP GEZONDHEID
- Wat in een bepaalde cultuurnormaal is en wat als ziekte wordt beschouwd, kan zeer uiteenlopende consequenties hebben
- Collectivistische benadering
- Onafhankelijke zelf versus een onderling afhankelijk zelf
o Gezondheid ~ Sociale functioneren
LEVENSDUUR, OUDER WORDEN EN AANNAMEN OVER GEZONDHEID
Het psychologisch welzijn en de sociale en emotionele gezondheid worden niet alleen door het proces van het ouder worden beïnvloed; ze worden eveneens negatief beïnvloed door ziekte, invaliditeit en
ziekenhuisopname.
ONTWIKKELINGSTHEORIEËN
- Het ontwikkelingsproces is een functie van de interactie tussen 3 factoren:
o Leren
o Ervaring
o Rijping
Erik Erikson 1959, 1986 beschreef 8 belangrijke levensfasen die met betrekking tot verschillende dimensies verschilden:
- Cognitief en intellectueel functioneren
- Taal- en communicatievaardigheden
- Inzicht in ziekte
- Gezondheidszorg en verzorgingsgedrag
Bibace & Walsh 1980
- Ziekteconcept 3-13 jaar:
o Kinderen jonger dan 7 jaar verklaren ziekte op ‘magisch’ niveau, maw verklaringen zijn
gebaseerd op associatie
- nbegrip
- Fenomenalisme (geen oorzaak en gevolg maar een teken of geluid geassocieerd)
- Aangestoken worden
- Ziekteconcept 8-11 jaar:
o Concreter en gebaseerd op een logische reeks gebeurtenissen van oorzaak en gevolg
- Besmetting
- Internalisatie
- Kinderen kunnen een onderscheid maken tussen organen in het lichaam en kunnen
- eenvoudige medische informatie verstaan. Ze hebben inzicht welke rol behandelingen hebben voor het herstel van hun gezondheid => persoonlijke controle
- Ziekteconcept vanaf puberteit:
o Verklaringen zijn gebaseerd op interacties tussen de persoon en zijn omgeving
- Fysiologisch (>11 jaar)
- Psychofysiologisch (>14 jaar)
- Pubers zijn zich bewust van dat persoonlijke acties van invloed kunnen zijn op de
resultaten
- Volwassenheid (17-40 jaar):
o Belang van mijlpalen
o Belang van toepassen wat men geleerd heeft
o Bij gezondheidsvoorlichting dient het accent op praktische toepassingen te liggen
VEROUDERING EN GEZONDHEID
- Stijging in ouderen
- Implicaties voor de financiële middelen voor gezondheidszorg en sociale zorg
- Veel beperkingen
- 85% chronische aandoening
