Menu

Belangrijke valkuilen bij communicatieonderzoek

Het uitvoeren van communicatieonderzoek verloopt niet altijd even soepel. Enkele valkuilen zijn:

  • Direct meegaan met het probleem van de opdrachtgever.
  • Onvoldoende betrokkenheid van het management en de medewerkers.
  • Veronachtzamen (het niet zo nauw nemen met) van de planning en de opzet.
  • Het verklarend model is onvoldoende verklarend.
  • De onderzoeksmethode is ontoereikend.
  • De medewerkers niet of onvoldoende informeren over het onderzoek.
  • Dikke rapporten.
  • De uitkomsten verdwijnen in de la.
Lees meer...

Een globale fasering

Een communicatieonderzoek kent zes fasen:
1. Intakefase
2. Vooronderzoeksfase
3. Informatiefase
4. Ontwerpfase
5. Veldonderzoeksfase
6. Analyse- en rapportagefase

Fase 1 Intakefase

  • In de intakefase maakt de onderzoeker kennis met de opdrachtgever en de organisatie.
  • De onderzoeker gaat met de opdrachtgever nauwkeurig na wat het probleem is.
  • De onderzoeker legt de bevindingen vast in een eerste voorstel. Daarin staan:

o De vraag van de opdrachtgever;
o De geformuleerde probleemstelling;
o De aanpak van het onderzoek;
o De planning en einddata van de verschillende fasen.

  • De onderzoeker krijgt in deze fase slechts het beeld van de opdrachtgever. Het is waarschijnlijk dat anderen in de organisatie een (deels) ander beeld bij het probleem c.q. de vraag zullen hebben.

Fase 2 Vooronderzoeksfase

  • Een vooronderzoek moet nauwkeurig aangeven in welke richting het eigenlijke onderzoek plaatsvindt.
  • Schepnetparadox: wanneer er te veel niet relevante informatie wordt vergaard, waardoor de onderzoeker steeds minder informatie over het eigenlijke probleem ‘vangt’.
  • Het vooronderzoek zorgt ervoor dat het eigenlijke onderzoek veel gerichter (en dus goedkoper) kan plaatsvinden.
  • Een vooronderzoek bestaat voornamelijk uit deskresearch, zoals het bestuderen van relevante stukken.
  • Het vooronderzoek is alleen bedoeld om het probleem scherp(er) te maken.

Fase 3 Informatiefase

  • Deze fase eindigt eigenlijk nooit: gedurende het gehele onderzoek is het verstrekken van informatie over het onderzoek aan alle medewerkers van belang.
  • Die informatie is belangrijk om acceptatie en draagvlak voor het onderzoek en de uitkomsten te verkrijgen.

Fase 4 Ontwerpfase

  • Op basis van het vooronderzoek ordent de onderzoeker de tot dan toe verkregen informatie en legt deze vast in een zogeheten verklarend model.
  • Verklarend model: dit model toont oorzaken, gevolgen en de samenhang tussen de aspecten van het probleem. Het biedt een gemeenschappelijk referentiekader én een kader om de problematiek te verklaren.

  • Het is van belang dat het verklarend model het probleem juist weergeeft en dat het herkenbaar is voor mensen in de organisatie. Aanbeveling is dus om ook hier weer samen met de medewerkers vanuit de organisatie zo’n model te construeren.

Fase 5 Veldonderzoeksfase

  • In deze fase vindt het eigenlijke communicatieonderzoek plaats en worden de verkregen gegevens verwerkt.

Fase 6 Analyse- en rapportagefase

  • De gegevens uit het onderzoek moeten meteen worden vastgelegd.
  • In deze fase legt de onderzoeker een relatie met het verklarend model. Bevestigd het onderzoek de veronderstelde verbanden in het model?
Lees meer...

Beperkingen van een netwerkanalyse

de posities in het netwerk zeggen weliswaar iets over de rollen en de overeenstemming die daarover bestaat, maar weinig over de interpretatieverschillen van de verkregen informatie.

Een netwerkanalyse kost veel tijd om uit te voeren.

Naast de zes besproken technieken, zijn er ook minder gebruikte technieken om een intern communicatieonderzoek uit te voeren:

  • De logboek- of dagboektechniek
  • De kritische incidenttechniek


Hierbij wordt deelnemers gevraagd naar concrete persoonlijke ervaringen die de communicatie positief of negatief typeren.

  • De undercover autition techniek


Iemand die undercover het communicatiegedrag van medewerkers observeert en beoordeelt; een techniek waartegen ook nogal wat etnische bezwaren zijn in te brengen.

  • De communicatie-assessment


Een rollenspel waarin individuele persoonlijke communicatieve waardigheden worden beoordeeld.

Lees meer...

Onderzoekstechnieken

Bij het uitvoeren van communicatieonderzoek zijn verschillende technieken te kiezen, waaronder de volgende zes:

  • Vragenlijsten (schriftelijk / e-mail of intranet);
  • Interview;
  • Groepsdiscussie/ -gesprek;
  • Deskresearch
  • Observatie
  • Netwerkanalyse (in kaart brengen wie met wie communiceert).
Lees meer...

Kwalitatief onderzoek

levert een beschrijving, een oordeel op: het brengt het probleemveld in kaart inclusief de diversiteit.

Dit type onderzoek is vaak niet representatief, maar levert wel een illustratief en veelomvattend beeld van de situatie.

De keuze voor kwantitatief of kwalitatief onderzoek hangt af van:

  • De onderzoeksvragen;
  • De beschikbare ruimte (tijd, geld, middelen)
  • De vraag of representativiteit gewenst is.
Lees meer...

Bepaal de probleemstelling

Voordat het onderzoek start, moet duidelijk zijn wat het probleem precies is. Een vage of ontbrekende probleemstelling zorgt ervoor dat niet duidelijk is waarnaar je zoekt en waar de gegeven uit het onderzoek voor dienen.


Een probleemstelling bestaat uit twee vragen:

  • Wat wil ik met het onderzoek bereiken? Doelstelling
  • Welke kennis is daarvoor nodig? Vraagstelling
Lees meer...

Bepaal wanneer de interne communicatie ‘goed’ is

De keuze van een norm is de eerste stap van een onderzoek naar interne communicatie. De waardering van de interne communicatie is sterk het gevolg van individuele percepties van de werkelijkheid.

Evers & Van Putte: de kwaliteit van communicatie is voldoende als de deelnemers van het communicatieproces vinden dat zij goed in staat zijn om informatie te verkrijgen en te verzenden.

-> Het probleem van deze definitie is dat medewerkers niet altijd zelf in staat zijn om een oordeel te geven over de communicatieve werkelijkheid. Zij zijn zich namelijk onvoldoende bewust van hun eigen communicatief gedrag.

-> Vaak is dan ook een buitenstaander nodig. Deze persoon kan immers doorvragen, spiegelen en mensen confronteren met de effecten van hun gedrag op anderen, of met zaken waarvoor ze bedrijfsblind zijn.

Als het gaat om een onderzoek naar de overlegstructuur en de communicatie, ligt de norm bij de medewerkers. Als het gaat om onderzoek naar communicatief gedrag bepaalt de onderzoeker de norm.

Lees meer...

De onderzoeker als procesbegeleider

  • Participatieve onderzoeksopzet.

  • De procesbegeleider denkt vanuit de interactie-visie op interne communicatie en de ontwikkelbenadering van veranderingen.
  • De gedachte achter deze participatieve onderzoeksopzet is dat niet één persoon (de expert) de complexiteit van communicatie kan doorgronden en de uiteenlopende betekenissen kan duiden.
  • De uitgang is daarom om samen met organisatieleden het communicatieonderzoek uit te voeren. De onderzoeker stelt zichzelf op als procesbegeleider.
  • De onderzoeker zet het onderzoek samen met medewerkers uit de organisatie op en laat ze zelf (mee) onderzoeken.
  • De organisatieleden zijn participant.
  • De procesbegeleider-onderzoeker en medewerkers komen gezamenlijk tot een analyse van het communicatieprobleem.
  • Door deelname aan de diagnose én actieve betrokkenheid bij het bedenken van oplossingen, leren de medewerkers zelf de communicatieproblemen herkennen.
  • Meer motivatie van medewerkers door actieve betrokkenheid.
Lees meer...
Abonneren op deze RSS feed

Advies nodig?

Vraag dan nu een gratis en vrijblijvende scan aan voor uw website.
Wij voeren een uitgebreide scan en stellen een SEO-rapport op met aanbevelingen
voor het verbeteren van de vindbaarheid en de conversie van uw website.

Scan aanvragen