Causaal verklaren

(oorzaak-gevolg) ≠ erklärend verstehen (betekenisverband leggen)
-Causaal verband geeft geen inzicht in een handelingsverloop. Het is niet omdat men kan vaststellen dat een bepaalde handeling (vb. nieuw parlement)altijd op een andere handeling volgt (stemmen tellen), dat men ook begrijpt waarom dat zo is.Enkel wanneer er een zinmatig verband bestaat tussen beide handelingen, kan men echt begrijpen wat daar gebeurt. Causale verklaringen gaan vaak niet verder dan het leggen van een uitwendig verband tussen handelingen.
-Hoe rationeler mensen handelen, hoe meer de verstehende methode ook causaal verklarende waarde krijgt.

Een ideaaltype beschrijft het gedrag niet, maar legt er de zin, de logica, van bloot.
Vb. ‘de geest v.h. kapitalisme’ – de mentaliteit v.d. kapitalistische ondernemer:
winst, doelrationeel handelen om zo winstmaximalisatie na te streven op legale manier, manier van handelen waarbij alles geïnstrumentaliseerd wordt vb: winst is een middel tot méér winst -> zo een kapitalisme bestaat niet. 19^de – 20^ste E; steeds meer beginnen lijken op kapitalisme, mensen gaan zich meer en meer rationeel gedragen.
vb. ideaaltype van een luierik: motieven, handelingen, …

+ Zie kader cursus ‘weber over ideaaltypes’

Sommige onderzoekers vergeten dat ideaaltypes door henzelf geconstrueerde modellen zijn en laten ze al snel doorgaan voor werkelijkheid.
! ideaaltypes schetsen niet meer dan een zinsamenhang, die voor de onderzoeker verhelderend kan zijn, maar die in het feitelijk gedrag soms maar marginaal aanwezig is.

! zware fout: ideaaltypes opvatten als ethische idealen, zodat het ideaaltype als een waardemaatstaf gaat fungeren om empirische verschijnselen te beoordelen.
-> Weber: ‘het is de elementaire plicht van de wetenschappen om de zelfbeheersing aan de dag te leggen en een haarscherp onderscheid te maken tussen ideaaltypen en idealen. Een ideaaltype in de hier bedoelde zin staat volledig los van een waarderende beoordeling, zij is slechts ideaal in de zin van ‘logisch volkomen’.’ -> Webers eis: sociale wetenschapper moet vrij zijn van waardering!