Item gefilterd op datum: december 2012

• deel van het CNS, ~42-45 cm lang, ~1 cm diameter

• verbindt hersenen met zintuigen, spieren en een aantal organen

• ligt in het wervelkanaal

• Bell-Magendie wet
  • binnentredende (sensorische) vezels (axonen): dorsaal (rugzijde)
  • uittredende (motorische) vezels: ventraal (buikzijde)

• dorsal root ganglia: groepje soma van sensorische neuronen net buiten ruggemerg/wervelkanaal

• soma van motorische neuronen (ventraal) in ruggemerg ventraal aanzicht

• grijze stof (H-vorm): bevat dendrieten en motorische soma

• witte sto: gemyeliniseerde axonen (vezels) van boven-naar-beneden en vanbeneden- naar-boven

• volledige dwarsleasie geeft verlamming onder het niveau van de leasie (motorisch) en verdwijnen van gevoel (sensorisch)

• dunne laag, plaat (bv. vlies)

• kolom van neuronen,

• buitenste laag van de cortex

• zenuwbaan (binnen CNS)

• zenuw (perifeer)

• zenuwknoop (buiten CNS)

• zenuwknoop (binnen CNS)

• ‘golf’ op de cortex

• ‘dal’ op de cortex

• grote sulcus (tussen cortexdelen)

• lichaam/hersenstam
  • ventraal = anterior (buikzijde)
  • dorsaal = posterior (rugzijde)
• in de hersenen
  • ventraal = inferior (beneden)
  • dorsaal = superior (boven)

• goed leren:
  • Tabel 4.1
  • Figuur 4.2

• Dorsal  naar rug, hersenen: boven
• Ventral  naar buik, hersenen: onder
• Aneterior  voor
• Posterior  achter
• Superior  boven
• Inferior  onder
• Lateral  naar zijkant
• Medial  naar midden
• Proximal  (dicht-)bij(lichaam)
• Distal  vanaf(lichaam)
• Ipsilateral  zelfde kant
• Contralateral  andere kant

• vertebrate: gewervelden

• nervous system
  • centrale zenuwstelsel (CZS of CNS: central nervous system)
    • hersenen (vrouwen: ca. 1150-1400 g, mannen: 1300-1500 g)
    • ruggemerg
• perifere zenuwstelsel (PNS: peripheral nervous system)
  • somatische (willekeurige) zenuwstelsel: spieren, zintuigen
  • autonome (onwillekeurige, vegetatieve) zenuwstelsel: (onwillekeurige spieren van de) organen

- sympatisch zenuwstelsel (activiteit: FFF)

- parasympatisch zenuwstelsel (rust, spijsvertering)

• LSD, diverse paddo’s

• stimuleren serotonine receptoren

• geven hallucinaties: waarneming verstoor

• verminderde aandacht, tijd en ruimte vallen weg

• Δ9-THC (delta-9-TetraHydroCannabinol)
  • werkt op (wijdverbreide) cannabinoïdereceptoren (presynaptisch)
  • onderdrukking GABA geeft hoger dopamine gehalte
  • geen gevaar voor overdosis (ademcentrum bevat geen receptoren), wel longkanker
  • beperkt verslavend
  • vermindert pijn, stress, misselijkheid, versterkt eetlust
  • intensere waarneming, trager tijdverloop
  • geheugenverslechtering (gedurende gebruiksperiode)
  • diverse medicinale toepassingen (multiple sclerose, bij bestraling, glaucoom, etc).

• morfine, heroïne, methadon
• ontspannend, vermindert aandacht voor problemen en pijngevoeligheid
• bij pijnbestrijding niet verslavend
• stimuleren specifieke receptoren
  • bedoeld voor lichaamseigen pijnstillers: endorfines
  • toename dopamine
  • verminderde kennisopslag (geheugen) en stressgevoeligheid
• downregulatie van endorfineproductie
  • instantane ontwenningsverschijnselen (‘cold Turkey’)

• stimuleert 1 specifieke (acetylcholine) receptor (nicotine receptor)
• stimuleert dopamine productie in nucleus accumbens
• na stoppen met roken worden gebeurtenissen minder stimulerend voor nucleus accumbens cellen
  • het leven wordt ‘vlak’
• nicotine is een krachtig zenuwgif
  • een sigaar bevat voldoende nicotine om een kleuter te doden, als de kleuter de sigaar opeet
  • nicotine vertraagt opruiming van afgestorven cellen (apoptose)  toegenomen kankerrisico

• methylphenidaat (ritalin)
  • gebruikt voor behandeling ADHD (attention-deficit-hyperactivity-disorder)
  • lijkt op cocaïne, maar doses zijn voorgeschreven en dus lager en pillen werken langzamer
  • lange termijn effecten: depressie, angst? (niet: verslaving)

• methylenedioxymethamphetamine (MDMA of “extasy”)
  • Stimuleert dopamine uitscheiding, bij hogere doses ook serotonine uitscheiding
  • veel naverschijnselen: angst, depressie, slaap problemen etc.