associationism (filosoof) (eerste "natuurwetenschapper')
In tegenstelling tot Plato bezag Aristoteles wiskunde niet als de bron van tijdloze "Ideeën", maar als middel om tot deductie te komen van duidelijke assumpties en heldere definities. Hij ging niet uit van experimenten maar van stellingen. Daarbij ontdekte hij het belang van zorgvuldige observatie en voegt daarmee inductie toe aan methoden om kennis te verkrijgen.
Vanuit de observatie van cognitieve processen ontwikkelt hij basis principes t.a.v. het
menselijk geheugen. Deze principes kunnen worden bezien als fundamentele ideeën voor
(psychologische) theorieën t.a.v. het geheugen.
Associatie theorie:
Aanwezigheid van drie basis principes van associatieve processen:
1. gelijkheid
2. contrast
3. tijd en ruimte (tegelijkertijd verschijnen)
Aangevuld met twee andere invloeden:
1. frequentie (hoe vaker vertoond, des te beter herinnerd)
2. gemak (sommige associaties ontstaan gemakkelijker dan andere) Het geheugen is erg belangrijk omdat het onze ervaringen reflecteert. Ervaringen zijn verantwoordelijk voor de inhoud van onze geest. Bij de geboorte heeft de geest de potentie om gedachten in zich op te nemen, daartoe moet de wereld op de geest kunnen reageren (de geest wordt gemeubileerd door ervaringen, zoals schrijfpapier zich vult met letters ( "tabula rasa" theorie ). Al onze ideeën, ook diegene die door sommigen als aangeboren worden beschouwd, zijn het resultaat van ervaringen (empirisme). De ideeën van Aristoteles beïnvloedden John Lock (empirisch filosoof) en vervolgens John Watson (behaviorist). Theorie van oorzaken (teleologie: concept van het intentionele doel is in de psychologie bruikbaar):
1. materiële oorzaak (de materie waaruit een object is opgebouwd)
2. formele oorzaak (essentie van de vorm)
3. efficiëntie (het middel waardoor de materie zijn vorm krijgt)
4. "uiteindelijke" oorzaak (het product)
Theorie over "catharsis"(begrip van Freud):
1. visie: een drama dat emotie provoceert heeft een zuiverende werking
Theorie over verschillende niveaus van leven (evolutieladder):
1. nutritief (planten)
2. sensitief (dieren)
3. rationeel (mensen)
De "scala natura" van Aristoteles heeft het denken van Descartes en Darwin positief beïnvloedt. Bij tijden is de "scala natura" ook misbruikt b.v. in het graduele dimensionele denken t.a.v. de wereldorde (dier-mens-God). Misconcepties (gevolg van de inductieve methode zonder rationele kritiek):
1. hart als zetel van de geest
2. beweringen t.a.v. gedrag van dieren
Aristoteles belangstelling voor psychologische topics als de theorieën t.a.v. het geheugen, catharsis en de evolutieladder geven hem de status van "Vader van de psychologie II".
