Rijk tegenover arm: de invloed van armoede

Armoede vormt misschien wel de belangrijkste sociale en economische invloed op de gezondheid. Er kan worden verwacht dat mensen in ontwikkelingslanden significant korter leven dan mensen in de rijkere, ontwikkelde landen. Dit wordt deel door omgevingsfactoren veroorzaakt, deel door economische en sociale factoren.

Zelfs bij de rijken komen gezondheidsverschillen voor

Binnen geïndustrialiseerde landen bestaat er een lineair verband tussen inkomen en gezondheid. Maar ook tussen opleiding en gezondheid bestaan verschillen, niet alleen voor volwassenen, maar ook voor hun kinderen.

Verklaringen voor ongelijkheid m.b.t. gezondheid tussen sociaaleconomische klassen

Er zijn verklaring die de verantwoordelijkheid toeschrijven aan het individu als gevolg van het eigen gedrag. Andere verklaring is dat het behoren tot een bepaalde sociale klasse op zichzelf een directe invloed op de gezondheid kan hebben. Er zijn ook aanwijzingen van genetische en neurobiologische aard gevonden.

Voor gezondheidsverschillen wordt dus een sociale verklaring tegenover een meer individuele verklaring geplaatst. Bij de sociale verklaring wordt gesteld dat een lage SES gezondheidsproblemen veroorzaakt. Bij het tegenovergestelde standpunt veroorzaken de gezondheidsproblemen een lage SES. Uit onderzoeken komt naar voren dat de SES overwegend als oorzaak wordt beschouwd en niet als gevolg.

Mensen uit de lagere SES klassen vertonen vaker ongezond gedrag en vertonen meer gedraging die schadelijk zijn voor de gezondheid. Waarom doen ze dit? Gebrek aan kennis in niet de oorzaak, maar ze lijken minder bereid te zijn om naar deze informatie te handelen. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat het gebrek aan kansen en de dagelijkse stress kunnen leiden tot een hoge mate van risicovol gedrag zodat ze de dag kunnen doorkomen.

In maatschappijen waar de inkomstverschillen het kleinst zijn, is de gezondheid van inwoners het beste. Gecorreleerd aan economische ongelijkheid zijn psychiatrische problemen, vetzucht, cardiovasculaire aandoeningen, achterstanden in onderwijs, verslaving, tienerzwangerschappen en verwaarlozing van kinderen. Een mogelijke verklaring is aangeleerde hulpeloosheid. Dit ontstaat als mensen het idee hebben dat ze geen invloed hebben op met name aversieve gebeurtenissen in hun leven. In een ander onderzoek komt naar voren dat de teleurstelling van jongeren van het niet mee kunnen komen met leeftijdsgenootjes en sociale vergelijking belangrijke risicofactoren zijn.

Een andere verklaring voor verschillen in de gezondheid onder sociale klassen is dat mensen uit lagere sociaaleconomische klassen in veel hogere mate worden blootgesteld aan een omgeving die schadelijk is voor de gezondheid (werken vaker op een bouwplaats, wonen in huizen van slechtere kwaliteit). Mensen met lagere status zijn meer stressgevoelig. Zeggenschap verhoogt het geluksgevoel via hormonen als oxytocine en dopamine. Het gaat waarschijnlijk om de vergelijking met anderen -> sociale vergelijking. Dit bepaalt voor een deel het gevoelde welzijn en heeft ook een belangrijk emotioneel component -> zelfwaardering.

Door een lage SES in combinatie met een gebrekkig systeem van sociale ondersteuning kan het risico op ziekte significant worden verhoogd.