Elementen in het communicatieproces (volgens procesvisie)

Zender/ bron

Zender:

• Vaak wordt er enkel van ‘zender’ gesproken (onderscheid bij technische modellen)
• Bij onderscheid: het technische apparaat (encodeert en zendt door)
• Macht: bedoeling boodschappen te sturen en de ontvanger te beïnvloeden
• Actief
• Vaak centraal

Bron:

• Persoon die de boodschap zendt; brein/mond van die persoon
• Vroeger: passief

Nu: actief (door komst nieuwe media: publiek selecteert, interpreteert, evalueert)

Ontvanger/bestemmeling

Ontvanger:

• Vaak enkel sprake van ‘ontvanger’ (onderscheid bij technische modellen)
• Bij onderscheid: het apparaat (bv: telefoonhoorn)

Bestemmeling:

• Persoon
• Ontvangt, decodeert en interpreteert

Boodschap

= datgene dat wordt uitgedrukt door de zender en wordt overgedragen naar de ontvanger.

Overgedragen:

• Informatie kan niet worden overgedragen: ontstaat pas bij interpretatie
• Betekenis: kan niet worden overgedragen
• Tekens

- Een boodschap krijgt pas betekenis bij de interpretatie ervan

Tekens: verbale/ non-verbale stimuli die een betekenis dragen

• Bestaat uit (Saussure) : signifiant (betekenaar, concreet)

Signifié (betekende, gedachteninhoud)

• 3 categorieën (Pierce 1960) :
  • Symbolen:
    • geen natuurlijke relatie tussen betekenaar en betekende.
    • Relatie besrust op conventie, afspraken

(bv: stoel verwijst nr zitobject, mr is het niet)

• Zelfde teken kan verschillende betekenissen hebben (vr verschillende mensen/ in verschillende contexten)
• Betekende kan opgeroepen worden door verschillende betekenaars

(bv: hond is in verschillende talen een ander woord)

• Iconen:
  • Fysieke gelijkenis tussen betekenaar en betekende.

(bv: foto van jou, pictogram van lift)

• Hoeft de conventies van de taal niet te kennen
• Indices:
  • Sensorische ervaring A verwijst naar B

(bv: donkere wolken verwijzen naar regen)

Code:

• Systeem van betekenissen, gemeenschappelijk voor de leden van een cultuur/subcultuur
• Bestaat uit tekens, regels en conventies

Coderen (encoderen) : omzetten in een code die transmissie mogelijk maakt

Bewustzijnsinhoud wordt omgezet tot tekens

Signaal

Louter technisch – natuurkundig concept

= drager van een teken

• Primair signaal:
  • Face to face communicatie
  • Via rechtstreekse zintuigelijke prikkels (optisch, auditief, tactiel, oleofactisch, gustatief)
• Secundair signaal:
  • Technisch
  • Indirecte communicatie
  • 2 typen:
    • Geproduceerd op mechanische wijze (pers, penseel, pen,...)
    • Geproduceerd op elektrische/elektronische wijze (stroomstootjes)

Kanaal

Overbrugt de ruimtelijke scheiding tussen zender en ontvanger (bv: telefoonlijn)

Medium

massacommunicatie & interpersoonlijke communicatie:

• Faucconnier (1981): het is een object dat de boodschap draagt of kan dragen of een technisch middel dat het tot uiting brengen en waarnemen van de boodschap via zintuigen mogelijk maakt.
• Tijd overbruggen: papiertje met boodschap op tafel en wordt pas later gelezen

Face to face communicatie:

• Geen medium
• Medium: ‘de stem’
• Ook fysische middelen kunnen hier boodschappen omzetten in signalen

Indeling van Bordewijk en Van Kaam (Syllabus p. 18):

Indeling naargelang graad van de interactiviteit

2 dimensies: controle over de informatiebron & controle over tijd en onderwerpkeuze

• Allocutie:
  • One-way communicatie
  • Zender bepaalt tijd en keuze van het aanbod en controleert de opgeslgen informatie

Bv: tv

• Conversatie:
  • Individuen wisselen interactief informatie uit met volledige controle van tijdstip, keuze en inhoud

Bv: tefefonie, face-to-face gesprek

• Consultatie:
  • Centraal beheerde databank wordt geconsulteerd door een individu, dat controle houdt over tijd en onderwerp

Bv: boek, krant, bibliotheek

• Registratie:
  • Centraal orgaan wint op bepaald ogenblik informatie in over individu

Bv: examen

Door komst nieuwe media: communicatiepatronen onder druk:

• Integratie van tele-, data- en massacommunicatie
• Interactiviteit in 1 enkel medium
• Het netwerken van deze media

ð Alle 4 tesamen

Bv: internet (spam, msn, google, online examen)

Ruis

= elke soort stimulus die de ontvangst van de boodschap belemmert.

Soorten:

• Fysieke, mechanische of kanaalruis:
  • Storing bij de fysieke transmissie van een signaal

Bv: lawaai van radio in cafe bemoeilijkt gesprek tussen 2 personen

• Bestrijden:
  • Signaal versterken (harder spreken)
  • Signaal beter richten op beoogde publiek
  • 2 of meer signalen gebruiken voor dezelfde boodschap
• Psychologische ruis:
  • Interne gedachten die de communicatie verstoren

Bv: boodschap niet goed ontvangen omdat je met je gedachten ergens anders zit

• Fysiologische ruis:
  • Fysieke toestand van de ontvanger belemmert de communicatie

Bv: je voelt ge grieperig en het is moeilijk de aandacht bij de les te houden

• Semantische ruis
  • Betrokkenen hanteren verschillende codes (vaktaal), spreken andere taal:

De ontvanger is niet in staat de tekens die de zender gebruikt, op een correcte manier te decoderen.

Bv: autobezitter en garagist die het probleem uit de doeken doet, bijsluiters

Feedback

= de informatie die de ontvanger naar de zender stuurt zodat deze het communicatieproces kan evalueren.

Hier:

• Eenrichtingsverkeer
• Feedback: op zichzelf staand communicatieproces

Hoeveelheid en aard: naargelang van het communicatieniveau:

• Face-to-face: vragen, gebaren, gezichtuitdrukkingen
• Massacommunicatie: publieksonderzoek, verkoopscijfers, tryouts, e-mails, brieven, telefoontjes,...