AFNAME VAN HET PSYCHISCH LI JDEN

INFORMATIEVERSTREKKING OF PRAKTISCHE HULP?

Psychisch lijden kan verminderd worden door informatie, al dan niet specifiek gericht op het psychisch
lijden. Informatie over:

vb. informatie over chemotherapie, rondleiding in kliniek, gelegenheid vragen te stellen → vermindering psychisch lijden kankerpatiënten

Controle door informatie versus baat bij vermijdende coping en troost
Ziekte met slechte/dodelijke prognose: wijze waarop ‘slechtnieuwsgesprek’ gebeurt heeft implicaties voor omgaan met prognose en aanvaarding ervan

Vb. geluidsbandje van slechtnieuwsgesprek → beter onthouden van de informatie, meer zelfvertrouwen bij inlichten familie
! Niet voor alle patiënten gunstig: groter aantal gevallen van ernstige depressie

Informatie over manier waarop men emotioneel kan omgaan met medische ingrepen kan gunstig effect versterken
Toepassing nieuwe technieken, vb. computergestuurde interventie voor vrouwen na diagnose borstkanker, in combinatie met verpleegkundige ondersteuning: minder depressie en angst
Voorlichtingsprogramma’s kunnen van invloed zijn op de stemming Vb. hartpatiënten: informatiepakket Heart manual en telefonische gesprekken met verpleegkundigen

TRAINING IN STRESSMANAGEMENT

Omgaan met stress
Probleemoplossing: externe problemen voorkomen, minimaliseren
Cognitieve herstructurering: identificeren en onderzoeken van stress veroorzakende gedachten
Ontspanning: verminderen van fysiologische arousal
Strategieën effectief tijdens wachten op diagnose, behandeling en omgaan met emotionele stress van leven met chronische ziekte

HIV/AIDS

Programma 10w voor stressmanagement: omgaan van hiv positief zijn → minder angst en depressie
! Omgaan met onzekerheid testuitslag: wachten op resultaat na programma kan gepaard gaan met toegenomen angst wegens
Programma 3m training in effectieve coping: psychisch lijden verminderen van mensen met hiv
Andere strategieën naargelang veranderbaarheid van de stressor → afname van stress en toename zelfredzaamheid
Verzorgers van mensen die hiv-positief zijn: stressmanagement met betrekken van de patiënt is effectiever dan individueel werken met verzorgers

KANKER

Programma voor stressmanagement (gezondheidsvoorlichting, technieken voor stressmanagement en alternatieven voor algemene coping) → stemmingsverbetering na onmiddellijk na interventie en na 6m
Stressmanagement → afname depressie en toename ‘vinden van voordelen’, zoals ten volle leven, positieve levenskeuzen, waardering voor leven, … vooral vrouwen met vooraf relatief geringe mate van optimisme
Adjuvante psychotherapie ter ontwikkeling van positieve en actieve omgang met de ziekte en problemen
minder psychisch lijden (angst en depressie)

HARTPATIËNTEN

Interventies effect op angst en depressie
Psychisch lijden van familie en vrienden van de patiënt: individueel gerichte stressmanagement versus op partner gericht (vb. info over ziekteproces, verwachtingen ten aanzien van zieke partner, uiten van gevoelens, …) → beste resultaten voor de gezinsinterventie: minder psychisch lijden, betere therapietrouw, sterkere betrokkenheid bij werk en sociale activiteiten

ONDERZOEKSTHEMA

Mindfulness based cognitive therapy:
Accepteren van gevoelens en aandacht richten op ‘hier en nu’
Vooral effectief bij terugkerende depressies, niet na tweemaal ingrijpende gebeurtenis
In vergelijking met medicatie: na MBCT ruim 50% geen terugval, na medicatie 40%
Alternatief voor medicatie? (niet significant) beter dan antidepressiva
Andere mogelijke terreinen: onverklaarde lichamelijke klachten en palliatieve zorg

SOCIALE ONDERSTEUNING

Invloed van zelfhulpgroepen van mensen met verwante gezondheidsklachten, vaak geleid door professionele hulpverleners
Vb. zelfhulpgroep borstkanker (opbouwen ondersteunende relaties, uiten van emoties, confrontatie met angst voor de dood, …) → minder depressie en angst
Jaar durende wekelijkse zelfhulpgroep borstkanker → afname traumatische stresssymptomen, betere stemming, minder –verdringing negatieve stemming, minder impulsief, agressief gedrag
Ook effectief in niet-Westerse setting, vb. Iran
Zelfhulpgroep voor borstkanker → verbeteren van angst, hulpeloosheid/wanhoop, depressie, verwarring
Zelfhulpgroep voor mensen die hiv-positief zijn of een dierbare verloren hebben (problemen rond overlijden, uiten van gevoelens, hervatting van eigen leven) → minder psychisch lijden en verdriet
Zelfhulpgroep voor verslaafden (vb. AA): vooral effectief in samenwerking met professionele hulpverlening
AA in België: 240 groepen, 3900 deelnemers. Naast alcohol, ook drug-, gok- en medicijnverslaafden en groepen voor familieleden
Deelname zelfhulpgroep als AA: één keer per week, gedurende verschillende jaren
Nood aan intensievere samenwerking tussen zelfhulp en professionele hulp
Werkzame bestanddelen:
Gelijkwaardigheid
Herkenning
Praktische en sociale hulp
Hoop
Informatievoorziening
Eerlijker tegenover lotgenoten?