Relativisme wijsbegeerte

= denkwijze die ontstaat tengevolge van de opkomst van de mens- en cultuurwetenschappen

• Cognitieve (kennis-) vlak

Absolute kennis is niet mogelijk

 Menswetenschappen

menselijk gedrag = bepaald door allerlei factoren en er is geen mogelijkheid om vanuit een ‘absoluut’ ongedetermineerd standpunt kennis te verwerven

• Ethisch (morele) vlak

Er bestaan geen absolute normen

 Menswetenschappen

Normensysteem = bepaald door opvoeding, cultuur, fysiologische behoeften: geen algemeen criterium om absolute normen op te stellen

• Historisch relativisme

Kennis en moraal hangen af van het tijdperk waartoe men behoort

- Historicisme : wijst op meer algemene opvatting dat menselijk maatschappij noodzakelijk als een historisch proces moet worden beschreven en niet voor statische analyse vatbaar is

- Relativisme = consequentie van algemeen historische inzichten

• Cultureel relativisme

Denkwijzen en normen hangen af van de cultuur

- Invloed bij verspreiding van nieuwe opvattingen in verband met seksualiteit

- Functionalistische school van de antropologie: er zijn culturen die goed functioneren, hoewel ze andere seksuele normen hebben dan de westerse en andere opvattingen over het man – zijn, het vrouw – zijn, familiale relaties…

• Sociologisch relativisme

Opvattingen van een individu zijn in sterke mate bepaald door de sociale groep / klasse waartoe hij behoort

1) historisch materialisme (Marx)

2) Durkheim en Mannheim: reduceren van de waarde van het individu bij het ontstaan van kennis: alleen de maatschappij levert een test voor de geldigheid van overtuigingen

3) Weber en Scheler: waardeschalen worden bepaald door maatschappij  keuze van het object van onderzoek is relatief, onderzoek zelf kan wel objectief verlopen

• Psychologisme of psychologisch relativisme

Poging om op empirisch wetenschappelijke wijze de determinanten van het menselijk denken te onderzoeken (m.a.w. poging om filosofie door wetenschap te vervangen)

• J.F. Fries en F.E.Beneke

- Strijd tegen hegelianisme

- Enige middel om tot ernstig filosofisch onderzoek te komen = psychologische introspectie

- Relativisme: kennis opgebouwd volgens ‘empirisch’ vastgestelde wetten van het psychisme  REDEN: ander psychisme met andere wetmatigheden zou op andere manier denken

- Geen absoluut standpunt mogelijk: onderzoeker is zelf door zijn eigen psychische structuur bepaald ( Kant)

• John Stuart Mill

- Psychologisme toegepast op wiskunde en logica

- “A System of Logic” (1843)

- Psychologische introspectie = grondslag van de wiskundige en logische axioma’s

- Wiskunde en logica zijn spel van onze geest

- Wiskundige entiteiten hebben geen objectief bestaan

• Betekenis

Twee voornaamste wijsgerige stromingen van de XX hebben hun ontstaan te danken aan de pogingen om, vooral op het gebied van de logica en de wiskunde, een adequaat antwoord op het psychologisme te geven: logische empirisme en de femenologie