punt 1+2 gaven het commercieel kapitalisme een duidelijke impuls + hielp econ. groei v. 16de e.

a. als gevolg v. hoogconjunctuur:

• gunstige prijs/inkomenseffecten + opwaartse[1] & neerwaartse bindingen[2]
• prijsverlagingen = verbeterde koopkracht + stimulans voor handel in vreemde waren
• inkomenseffecten = selectedring v. sluimerende reserves aan arbeid & natuurlijke rijkdommen à verhoogde winning v. stoffen zorgde voor nieuwe werkgelegenheid, nieuwe inkomens, nieuwe koopkracht
• ook transfer v. arbeid v. platteland naar steden à hogere productiviteit steden = extra-inkomens, meer koopkracht & vraag
• handel zorgde voor neerwaartse bindingen⁴ (nieuwe vraag naar goederen) à opwaartse bindingen doordat handel voor nieuw aanbod v. goederen zorgde
• mede mogelijk door ontginning woeste gronden & opening nieuwe mijnen
• technologische/organisatorische vooruitgang zorgde voor lagere transportkosten (zowel over zee als land) + deed transactiekosten dalen

b. democratisering verre handel: 16^de e.: kleine kooplieden kunnen deelnemen (= einde monopolie It. familiebedrijven wegens te dure organisatie)

• mogelijk dankzij nieuwe handelstechnieken (commissiehandel[3], participatiehandel[4])
• nu ook Z-Ned. Handel + actieve internationale deelname (= goedkopere transactiekosten + versnippering commercieel inkomen over groter deel bevolking)