motieven, middelen en kennis

A. motieven

• van economische aard
  • invoer van goud uit Afrika, specerijen en luxeproducten (Azië) onder controle Arabieren
  • peperduur door tussenpersonen; Middellandse zee onveilig (vb. Genuese kolonies aan Zwarte Zee
  • aandacht naar Atlantische oceaan om Islamwereld te ontwijken
• van ideologische aard
  • kruistochten en reconquista: verovering van Noord Afrikaanse kusten
  • Pope Jan (Hendrik de Zeevaarder) als bondgenoot tegen de Islam

B. middelen en kennis

• geografische kennis
• aarde een bol: Ptolemaeus bekend door Arabische cultuur
• afrikaanse hitte
• betere kennis van heersende zeewinden: terugreis
  • nieuwe scheepstypes
• kogge (bulkhandel Hanzesteden), galei
• karveel: driemaster <Portugal, combinatie driehoekig latijnzeil en rechthoekig razeil: wendbaar + laveren tegen de wind + geringe diepgang (ontdekkingsschip
• galjoen: groter dan karveel; grote tonnemaat + beter bewapend (kolonisatieschip)
• navigatietechnieken
  • kompas sinds ME breed verspreid
  • instrumentarium door Portugal om breedtegraad te bepalen (afstand tot de eenaar), astrolabium, kwadrant, Sint-Jacobsstaf: zon
  • lengteligging: bleef een probleem: wachten op de klok uit 18^de eeuw
  • postulanen: zeekaarten met aanduiding portus