Moderne Tijden

1. De relatie heer-boer
Er is voornamelijk een verderzetting van de evoluties uit de eerdere periode. Er is een stijgende rol
weggelegd voor de centrale overheid, wat voor een hogere lastendruk zorgt, waardoor het nettoinkomen
verkleint. Dit hindert ook de structurele vernieuwing. Toch doet de overheid pogingen om de
vooruitgang te bevorderen, vooral door de uitbreiding van het landbouwareaal, door openbare werken,
zoals de drainage van moerassen. Dit heeft echter maar een beperkte invloed op de verdere evolutie van
het kapitalisme.

2. De sociale relaties binnen de boerenmaatschappij.
De peasant society is in volle evolutie: er komen grotere bedrijven, en loonarbeid raakt steeds meer
ingeburgerd. Het inkomen wordt ook nog aangevuld met proto-industriële. De peasant economy wordt
dus ingeschakeld in het “World system”. Een voorbeeld hiervan is de Vlaamse bewerkte vlas die in de VS
gebruikt wordt als slavenkledij. Er is dus een enforced kapitalisation gaande.
Het agrarisch kapitalisme komt ook op, men nijgt naar specialisatie en de daaropvolgende
winstmaximalisatie. Dit kan te maken hebben met de property structures, waarbij de pachters onderling
moeten concurreren om de grond te mogen bepachten.
Er komt een evolutie van de peasant society door de overgang naar commercial peasants.
Wat zijn peasants?
– Centrale doelstelling: Survival of the family
– Proberen zolang mogelijk eigenaar van de centrale
hofstede te blijven
– Uitvoerige land- en kredietmark
– Beperkte kapitaalinput
– Tendens tot vernieuwing: intensivering: landsaving
– Lage arbeidsproductiviteit
– Structurele «armoede »
• Soorten peasants
– Met commons: soms minder
marktgericht
(markgenootschappen Drente)
– Zonder commons: commercial
survival economy
• Betekenis op langere termijn voor verdere
ontwikkeling
Wat is « agrarisch
kapitalisme »?
Centrale doelstelling: Survival
of the farm
Beperkter land en kredietmarkt
Vaak geen eigenaar van het
land
Grotere kapitaalinput
Tendens tot accumulatie en
vernieuwing: labour saving.
Hogere arbeidsproductiviteit
Rijkere klasse maar
fallissement dreigt steeds
Betekenis op langere termijn?
Physical productivity and labour productivity in
Belgium a°1815, per province
E.Fl W.Fl Br. Antw. Hainaut Liège Limb. Namur Lux.
land productivity labour productivity
In deze tabel zien we de productiviteit en de
arbeidsproductiviteit voor België. In Vlaanderen
ligt de grondopbrengst veel hoger, maar dit
heeft te maken met een intensievere bewerking,
doordat de bedrijven veel kleiner zijn. Daardoor
daalt de arbeidsproductiviteit ook.
Er gebeuren ook verschillende uitvindingen, zoals de fanning mill, waarbij het kaf van het koren
gescheiden wordt, en de zaaimachine van Jethro Tull.

3. Het einde van het Ancien Regime.
Het einde van het Ancien Regime is een geleidelijk proces, volgend op het failliet van de peasant society
en de feodale resten. Er wordt overgegaan naar een nieuwe maatschappij.