Moderne staat

=> ‘nieuwe tijden’ vaak geassocieerd met tijdperk v.d. ‘moderne staat’

→ hiervan zijn echter ook al vroegere voorbeelden (Eng. 10-13^de e) maar ook late achterblijvers (Castilië, Polen 17-18^de e) à enkel graduele verschillen, geen principiële + in iedere periode aanzienlijk onderscheid naar regio

→ sinds 12^de eeuw schaalvergroting bij toonaangevende monarchieën v.h. W in een niet steeds rechtlijnige maar op lange termijn wel continue ontwikkeling

→ territoria v. Fr., Eng., Spaanse koninkrijken, Ned. vorstendommen & It. regionale steden breidden zich gestaag uit en hun middelen groeiden meer dan evenredig

→ superieure vernietigingskracht zorgt voor overmacht over kleine vorsten, heren of steden

→ autonomie v. lokale instanties & hun politieke medezeggenschap (via parlement, statenvergaderingen) kregen het hard te verduren à ook dit proces was al in ME ingezet en kende nu eens hier, dan weer daar een versnelling of terugslag

→ middeleeuws particularistisch staatsmodel, gebaseerd op autonome rechten v. lokale gemeenschappen & gewesten, bleef tot eind 18^de eeuw voortbestaan in Europa’s meest progressieve regio’s: Verenigde Prov., N-It., Zwitserland à was dus toch niet zo achterlijk

→ monarchale staten werden groter en sterker dankzij aanhoudende onderlinge worsteling (vooral tussen Habsburgs imperium, Eng. & Fr. + door Osmaanse expansie)