Malthusiaanse problematiek opgelost door maatschappelijke, economische en mentale mutaties v. 16-18de eeuw?

a. 1340-1750: bevolking trage groei, pas na mid. 18^de eeuw intens groeitempo zoals nu

• bevolking: Fr., Sp., Port. = stabiel,
• bevolking Duitsland lichte groei,
• bevolking Polen verdubbeling, na 1600 stagnatie
• bevolking Britse eilanden + Lage landen = gunstiger

b. verklaringen voor afwezigheid echte demografische groei in pre-industrieel Europa:

• wapengeweld
• structurele factoren (naast toevallige): door demografische structuur met hoge fertiliteit & hoge mortaliteit
• late huwelijksleeftijd: lange lactatieperiodes/seksonderbrekingen om economische (oogst), religieuze (advent/vasten) redenen
• hoge mortaliteit (kinderen, adolescenten, volwassenen)
• veel ongehuwden
• dalend aantal onwettige geboorten
• vroegtijdig onderbreken huwelijk (sterfte)