Het kredietwezen

1. 13e eeuw
Aanvankelijk was er een kerkelijk verbod op woeker, omdat het een oneigenlijk gebruik van de tijd is.
Vanaf de 13e eeuw werden niet alle kredietvormen gezien als woeker. Naarmate er meer gebruik
gemaakt wordt van zeetransport, komt er een handelskrediet op voor de spreiding van de risico’s, de
zogenaamde ‘commenda’. Er zijn ook stedelijke formules, zoals de renteverkopen, erf- en lijfrenten. Er is
ook het klassieke krediet, waarbij men een lening aangaat bij professionele geldhandelaren.

2. veranderingen in de late middeleeuwen
Er waren verschillende handelstechnische innovaties, Lopez sprak zelfs van een commerciële revolutie.
Deze innovaties kenden hun oorsprong vooral in Italië, door de aanwezigheid van de grote
handelssteden. Er waren verzekeringen voor de risicovolle zeehandel, de briefwisseling bereikte zijn
hoogtepunt als communicatiemiddel. Wisselbrieven werden gebruikt als oplossing voor de
muntverschillen: naast een kredietmiddel was het dus ook een noodzaak. Men richtte banken op, om
niet langer fysiek geld mee te hoeven dragen. De dubbele boekhouding, waarbij zowel inkomsten als
uitgaven bijgehouden werden, onstond en werd vaak gebruikt in handelsfirma’s of vennootschappen, die
voor kapitaalsaccumulatie en risicospreiding zorgden. Door handelsnetwerken van correspondenten of
factoren waren er minder verplaatsingen nodig. Er ontstond ook een professionele geldhandel in de late
middeleeuwen:
• Fase 1: tot ca. 1300 leenoperaties
• Fase 2: wisselbank
• Fase 3: depositobank (Ruweel en Van Maerke, midden 14e e)
• Fase 4: kapitalistische schaalvergroting: Italiaanse bankiers/holdings (Bardi-Peruzzi, later Medici)