Gezalfde koningen en gekroonde keizers 8ste en 9de eeuw

In 751 werd de paus bedreigd door de Langobarden, en in ruil voor zijn hulp, werd Pippijn III tot koning der Franken gezalfd. Zo werd eend staatsgreep gelegaliseerd en Childerik III afgezet. De Pippiniden hadden hun macht uitgebreid door bestuursfuncties, kerkelijke waardigheden en gronden uit de delen een sympathiserende plaatselijke aristocraten. Vanaf Pippijn III en zijn zoon Karel de Grote strekt het Karolingische Rijk zich uit van de Pyreneeën tot de Donau, en van Friesland tot Midden-Italië. In 800 liet Karel de Grote zich kronen door de paus tot Keizer van de Romeinen (Imperator Romanorum), tot ongenoegen van die andere Romeinse erfgenaam, Byzantium.

Pogingen tot een restauratie van het Romeinse Rijk werden ondernomen, maar de structurele zwaktes waren echter:

- het rijk bleef verdeeld worden onder de erfgenamen (slechts door dynastisch toeval erfde Karels zoon Lodewijk de Vrome in 814 het hele rijk)

- gebrekkige communicatie, zeker voor een rijk van die omvang met een nog Romeins wegennet

- gebrek aan financiële middelen door de negatieve handelsbalans.

Adequaat bestuur moest verlopen door een verloning met grond in ruil voor geleverde prestaties. Hieruit evolueerde het leenstelsel (feodaliteit). Hierbij kreeg de leenman de grond in vruchtgebruik en bleef de lenheer de bezitter. Dit had echter niets te maken met het in cijns geven van grond aan boeren. Dit werkte uiteindelijk gezagsontbindend aangezien het leenmanschap meer en meer erfelijk werd.