Feodaliteit

Feodaliteit als vazallistisch heerschappijsysteem

= sterk lokale, intensieve & directe vorm v. machtsuitoefening

- vanuit kleine eenheden ontstonden in een voordturende competitie & strijd zorgvuldig beheerde & nauwlettend bestuurde heerlijkheden & vorstendommen

eliminatie v. zwakkeren

schaalvergroting v. overblijvers die de basis v. monarchale staten vormden

- niet weg te denken uit Europese geschiedenis: bij culturele diversiteit voegde zich staatkundige versplintering => volkeren & staten (gegroeid uit ≠ dynamieken)

- ondanks krachtige homogeniseringstendensen omvatten meeste staten nog steeds meer dan 1 volk à deze diversiteit v. culturen & staten = Europees kenmerk bij uitstek, met alle spanningen, conflicten & creativiteit die daaruit zijn voortgevloeid

Overkoepelend imperium?

maakte hier geen kans vanwege de hechtheid v.d. oudere staatkundige & culturele patronen

- Osmaans, Habsburgs & Russische Rijk konden zich enkel handhaven in minder progressieve & dunner bevolkte gebieden

- allen uiteengevallen na WO I onder druk v. o.a. nationale culturen die tot in de ME teruggaan

- deze veelheid aan staatkundige & culturele eenheden stond monolitische machtsuitoefening in de weg, versterkt door gescheiden organisatie Kerk & Staat

Centraal gezag?

geen centraal gezag in Europa dat over groot territorium op alle terreinen v.h. menselijk bestaan kon ingrijpen (ó China) à door relatief korte afstanden konden andersdenkenden uitwijken naar andere gezagsgebieden

Binnen monarchale staten

- ook nog op talloze gebieden die in hoge mate zichzelf konden besturen (via heren, clerici)

- dwong de vorsten overleg te plegen met invloedrijke onderdanen

- constitutionele beperkingen aan de monarchie zijn ontstaan + parlementarisme ontwikkelde zich

Absolutisme

- geen enkele Europese vorst kon absoluut heersen tijdens de Middeleeuwen

- Europa =enige continent waar representatieve instellingen onstonden die eeuwenlang de financiën controleerden en paal & perk konden stellen aan vorstelijke willekeur