Fames: hongersnoden en bestaanscrises

Pre-industrieel tijdperk à voedselschaarste is een met regelmaat terugkerende nachtmerrie.

1315 – 1317

beruchte hongersnood. De oorzaak hiervan was de reeks ernstige misoogsten in drie opeenvolgende seizoenen:

- Hardst getroffen: de stedelijke bevolking die voor aankoop van voedsel op de markt aangewezen waren.

- Enorme stijging van de graanprijzen.

- Ook het platteland kende schaarste en de boeren zelf leden ook honger => Gevolg: boerderijen werden verkocht of boeren leenden geld tegen woeker.

- Er ontwikkelde zich in deze periode een sterke staatsmacht.

• Het effect van de hongersnood is duidelijk: een extra sterfte van 7 %.
• de hongersnood is gevolgd door een kleine babyboom. De effecten op lange termijn zijn echter moeilijk te schatten.

Opvatting W.C. Jordan

de verzwakte kinderen waren extra vatbaar voor de pest. Deze stelling kan echter verworpen worden: In Zuid-Europa ook zo veel doden, terwijl de pest daar niet is toegeslagen.