Een nieuwe ‘cultuur van opstandigheid’?

Sociale spanningen

Vele sociale spanningen zowel in de landelijke als de stedelijke sfeer. Dit had drie factoren:

1) Structurele arbeidskrapte leidde tot spanningen tussen horigen en heren

2) Vorsten stelde snel groeiende fiscale eisen.

3) Roep om kerkhervorming.

Boerenoorlogen

Er zijn vele voorbeelden te noemen van boerenoorlogen.

Jacquerie

Peasant’s revolt

aanleiding was een door de Engelse boeren als onredelijk beschouwde herziening van de poll tax. Ze trokken daarop naar Londen. De eisen waren:

- definitieve afschaffing van de horigheid.

- Intrekking van de arbeidswetten van na de Zwarte Dood.

- Inspraak in het landsbestuur.

- De ontmanteling van de wereldlijke rijkdommen van de Engelse Kerk.

Boerenoorlog in Zuid- en Midden – Duitsland

Boerenoorlog in Zuid- en Midden-Duitsland. Deze had verschillende oorzaken:

- Veel boeren waren nog steeds horigen

- Ieder had te maken met de uitwassen van lokale gerechtsheerlijkheid.

=> Opmerkelijk: openlijke geweldpleging MET propaganda offensief. Drukpers was daarbij een handig hulpmiddel.

Catalaanse remensas – beweging

Hardnekkig protest tegen de politiek van de adellijke en geestelijke heren: in een tijd van neergaande inkomsten komen zij terug op de vrijkoping van allerlei heerlijke lasten die de boeren eerder hadden gekregen.

Stedelijke oproer

- 1378 in Florence.

- Onrust in de textielnijverheid was de aanleiding

- De vollers hadden namelijk geen enkele rechten. Ze gingen de straat op en wisten drie nieuwe gilden af te dwingen. Het effect was echter klein, daar de gilden erg klein waren.

→ de meeste sociale opstanden uit de late ME onderstrepen de eerder gesignaleerde tegenstellingen tussen stad en platteland.

Vlaamse opstand

1325-1328. Het was een protest tegen:

- De willekeur en de corruptie bij de belastingheffing.

- De Heren in het algemeen.

Steden

De invloed van de steden was heel belangrijk: Brugge sloot zich aan bij de rebellen, Gent bleef loyaal.

Aanvankelijk verliep de opstand met succes. Maar er kwam tegenstelling van Gent en er was een ingrijpen van de Franse koning, dit brak de opstandelingen op.

GEEN klassenstrijd

Om 3 redenen valt er niet te spreken van een klassenstrijd:

1. opstanden vertoonden weinig sociale homogeniteit.
2. Klassenbelangen werden doorkruist door een meer klassendoorsnijdend karakter.
3. Er ontbrakk een consistente revolutionaire ideologie die het klassenbewustzijn weerspiegelde.

à de meeste boerenopstanden waren beter georganiseerd dan de stedelijke oproeren.