De Bevolkingsevolutie 1500-1800
- Gepubliceerd in Geschiedenis
- Lees 1637 keer
HET BEVOLKINGSAANTAL
weergave exacte ontwikkeling van bevolkingscijfer VMT is zeer moeilijk omwille van het gebrek aan contemporaine volkstellingen
- schattingen op basis van fiscale, militaire, economische, religieuze bronnen
vb graanlijsten, communicantencijfers, haardtellingen
- rond 1500: 80 miljoen inwoners op Europese continent
- tegen einde 18e E: 180 miljoen inwoners
demografische variabelen:
- migratiesaldo: verschuivingen (vb. Nederl., Fr., Sp.)
- hoog geboortecijfer
- hoog sterftecijfer
Demografische transitie
overgang van een regime met hoge geboorte- en sterftecijfers naar een regime met lage cijfers : in Europa tussen 1750 naar 1960
formulering vd Amerikaanse demograaf Frank Notestein – 1946: wijzigen van sociaaleconomische structuren als absolute voorwaarde
transitiefase wordt gekenmerkt door:
sommige historici: demografische revolutie (vnl. Franse traditie)
|
internationale migratie binnen Europa in kader van politieke staatsvormingsprocessen : religieuze homogeniteit zorgde voor gedwongen migraties
vb. Sefardim (15e E), Morisken (17e E)
commerciële en technologische knowhow overgebracht door koop-, ambachtslui en intellectuelen was heel belangrijk voor de economische groei vd Republiek
Westelijk Europa goed gedocumenteerd met kerkelijke registers: evolutie geboorte- en sterftecijfer is hierdoor gemakkelijker te reconstrueren
sinds Concilie van Trente (1545 -1563): verplichte registratie van dopen en huwelijken (later ook begrafenissen)
De Europese bevolking bereikte geregeld haar maximum in de pre-industriële periode van de VMT; ook wel het malthusiaans plafond genoemd
Het Malthusiaanse plafond
systeem van autoregulatie dat het bevolkingsaantal in een soort cyclus van groei en crisis houdt
theorie vd Britse econoom Thomas Maltus – 1798: bevolking neemt bij ongehinderde groei toe met een meetkundige reeks, terwijl (voedsel)productie nooit sneller kan toenemen dan een rekenkundige reeks
dit spanningsveld leidt tot voedseltekorten en epidemieën die grote sterfte kunnen veroorzaken: natuur zorgt ‘zelf’ voor beperking van een buitensporige stijging vd bevolking ( positive checks )
Preventive checks: vrijwillige beperking vd groei (vb. Lagere huwelijksfrequentie, onthouding, …) |
Bevolkingsontwikkeling in VMT in 3 honderdjarige fasen:
- 16e en 18e E: globaal gezien groeiperiodes
- tussenliggende periodes als achteruitgang, stagnatie en vertraagde groei
sterk conjunctuurgevoelig + afhankelijk van nationale economische ontwikkelingen
vb achteruitgang van economische bedrijvigheid in MZ gebied leidt tot trage bevolkingsgroei
ranglijst economische grootmachten omstreeks 1800 nauwelijks nog die van 1500 (ook op demografische vlak)
