Clemens V

werd tijdens zijn pontificaat (naast met dit staatsrealisme) ook geconfronteerd met de laatste oprispingen v.h. keizerlijk universalisme à start toen Hendrik VII v. Luxemburg in 310 de Alpen overstak om zich tot keizer te laten kronen en zijn gezag in It. te laten gelden

• Hij maakte einde aan politieke verscheurdheid en trad hard op tegen Lombardische steden die tegenwerkten à 1312: vecht zich naar bijeenkomst en wordt gekroond
• overleed 1j later op tocht naar Z-It. om Napels te veroveren
• 1327: opvolger Lodewijk v. Beieren trekt naar It. à paus (Johannes XXII) keerde zich tegen de Rooms-Koning wanneer die zich in Rome tot keizer had laten kronen door een leek
• paus legt de Heilige Stad onder interdict (zie p.51) en sloeg de keizer in de ban
• paus & keizer verketterden elkaar en de keizer liet een tegenpaus kiezen
• 1330: Lodewijk gaat terug naar Duitsland zonder veel uitgericht te hebben