Item gefilterd op datum: december 2012

In veel gevallen lijkt het geheugen voor visuele informatie beter dan voor verbale informatie.

Een experiment van Shepard (1967) hield in het kort in dat de proefpersonen plaatjes voor zich kregen die ze 1 voor 1 moesten bestuderen en deze later terugherkennen, hetzelfde werd gedaan voor zinnen, en het bleek dat de proefpersonen veel minder fouten maakten in het herkennen van de plaatjes.

Het blijkt dus dat mensen een soort van interpretatie van de plaatjes onthouden, maar niet de exacte plaatje (gedetailleerd). Het is hierbij dus handig om een onderscheid te maken tussen de betekenis van een plaatje en de fysieke plaatje, net zoals bij een zin (verbale informatie). Zoals Wanner concludeerde dat de proefpersonen gevoelig waren voor betekenisveranderingen in de zinnen, zo hebben Mandler en Ritchey (1977) bewezen dat hetzelfde geldt voor plaatjes.

Wanneer mensen een plaatje zien, dan zijn ze geneigd om een significante interpretatie aan het plaatje te geven.

Memory for Verbal information

In het vorige hoofdstuk werd over verbal images gesproken die informatie kunnen opslaan over de exacte volgorde van woorden. Er bestaat geen twijfel dat we deze representaties gebruiken om verbale informatie te kunnen verwerken. Het is de vraag of we altijd deze representaties gebruiken. Een experiment gedaan door Wanner (1968) laat omstandigheden

zien waarbij mensen wel en niet de informatie onthouden over de exacte verwoordingen.

Wanner vroeg aan proefpersonen om in de laboratorium te komen en te luisteren naar opcassetteband opgenomen instructies. Bij de eerste groep werden de proefpersonen gewaarschuwd dat ze bepaalde zinnen moeten onthouden, en de tweede groep niet. Na deze ‘inleiding’ moesten ze kiezen tussen 2 van de 4 zinnen op blz. 138. Zinnen die heel veel op elkaar lijken maar wel veel verschillen in betekenis. De uitslag van dit experiment staat aangegeven op blz. 139, hier staat op hoe proefpersonen stijl en betekenis van elkaar kunnen onderscheiden. Er zijn twee conclusies die je kunt trekken: de eerste is dat geheugen beter is voor veranderingen van de betekenis van zinnen, en de tweede is dat een waarschuwing wel beter effect heeft op het geheugen voor het veranderen van de stijl van zinnen.

Na het verwerken van een zin/ boodchap/ verbatim message. kunnen mensen normaliter alleen de betekenis onthouden en niet de exacte verwoording ervan.

Het is bewezen dat onze hersenen het beste kunnen herinneren wat het meest belangrijke is.

Dit hoofdstuk gaat erover hoe deze informatie is verwerkt in de zogenaamde meaning-based representations.

Bij het onthouden van langere rijen verbale gegevens kunnen bijvoorbeeld handvatten gebruikt worden als rijmpjes.

Uit een experiment van Klahr, Chase en Lovelace blijkt dat mensen bepaalde letters uit het alfabet sneller op kunnen roepen als anderen. Dit komt doordat ze voorkomen in een chunk.

Ook hier is weer sprake van front-anchoring.

Proefpersonen ordenen langere opeenvolgingen van gegevens zo, dat er sub-sequences ontstaan van elementen die dan weer hogere orde van units vormen.

Net als bij visuele beelden zijn er ook verschillende verbale beelden. Bijvoorbeeld het verschil tussen gesproken woorden en geschreven woorden. Verder is het verschil dat woorden in serie geordend kunnen worden. Je kunt hierbij denken aan het in serie zetten van mappen in een ordner, of het achter elkaar zetten van gebeurtenissen. Er is dus een totaal andere interpretatie die afhangt van of een woord geschreven gesproken of geschreven is.

Verder maakt de orde waarin woorden en letters uit voor het feit of wij bepaalde feiten kunnen onthouden en interpreteren. Als je mensen een lijst met verbale informatie geeft, dan kunnen mensen de eerste elementen beter onthouden als de latere. Dit heet front-anchoring.

Een experiment van Sternberg toont het belang van front-anchoring aan. Hij vroeg proefpersonen een rij getallen te onthouden (bijv. 32974) en hij vroeg ze dan bijvoorbeeld naar de getallen na de 9. Proefpersonen waren snel bij het geven van de eerste getallen, maar het duurde relatief lang voor het geven van de getallen daarna.

Informatie die serieel wordt gerepresenteerd op een manier dat, de eerste elementen het snelst beschikbaar zijn en dat we serieel door de informatie kunnen lopen.

Een andere manier waarop wij ons ruimtelijk geheugen gebruiken is als we iets horen wat een situatie omschrijft. Zo gaf de Britse psycholoog Alan Baddeley aan dat hij niet kon autorijden en luisteren naar een voetbal wedstrijd op de radio, omdat dit beide gebruikt maakt van het ruimtelijk geheugen. In een onderzoek van Franklin en Tversky (1990) bleek dat mensen minder moeite hadden met verticale bewegingen en voor-achter, dan met links en rechts. Zij verklaarden dit aan de hand van het feit dat mensen asymmetrisch zijn en dat wij bij afbeeldingen ook moeite hebben met links en rechts.

Uit een ander onderzoek bleek dat mensen even snel uit verbale omschrijvingen cognitieve kaarten kunnen maken.

De Mentale maps van proefpersonen lijken een hiërarchische structuur te hebben die met geen andere ruimtelijke beelden is te vergelijken. Uit een onderzoek van Stevens en Coupe (1978) bleek dat mensen zich een ruimtelijk representatie maken door kleine delen te vergelijken met grotere delen. De proefpersonen kregen een aantal vragen, bijv. Wat ligt oostelijker: San Diego of Reno. De meeste proefpersonen hadden dit fout, omdat ze er vanuit gingen dat,

omdat Nevada ten oosten ligt van Californië.

Bij een ander experiment kregen proefpersonen een aantal kaarten voorgezet, die ze moesten onthouden. Hierna kregen ze vragen als: Ligt X ten oosten of ten westen van Y. Uit het onderzoek kwam naar voren dat er bij het kaarten waarbij de grenzen van de ‘landen’ slingeren, er 45% fout gemaakt werd. Dit zou komen doordat de mensen de landen met elkaar gaan vergelijken in plaats van de plaatsen X en Y. Deze zijn onderdeel geworden van het grotere geheel.

Wanneer mensen of relatieve posities van 2 locaties moeten redeneren, dan zullen ze vaak redeneren in termen van de grotere locaties waarin die 2 locaties zich bevinden.

De denkbeeldige representaties die wij hebben van onze omgeving worden ook wel cognitive maps genoemd. Hierbij is het logisch dat er een verbinding is tussen maps en acties. Vaak lopen we door onze omgeving heen, om van 1 plaats naar een andere te komen.

Er zijn 2 verschillende soorten maps, namelijk survey maps en route maps. Het verschil tussen beide is dat je bij route maps een 2 dimensionale representatie hebt om van a naar b te komen, als je weg echter geblokkeerd is, dan weet je niet meer hoe je daar komt. Terwijl je je bij survey maps juist bewust bent van je positie. Als mensen ervaring hebben met een bepaalde route map, dan evolueert deze vanzelf in een survey map.

Uit onderzoek van Reed bleek dat mensen soms moeite hadden met het ontdekken van deelelementen die gegeven waren binnen een van te voren gegeven figuur. Dit komt doordat de mentale representatie die mensen maken van een object een aantal deelelementen bevat, waarin die figuren niet voorkomen. Het woord wat vaak gebruikt wordt voor de gevormde deelonderdelen is chunk. Dit wordt in de psychologie gebruikt als een term voor een unit voor kennis representatie.

Visuele afbeeldingen zijn hiërarchisch georganiseerd, met delen van afbeeldingen ofwel chunks in groter afbeeldingen, of als onderdelen van andere chunks.

In een onderzoek van Finke, Pinker en Farah werd aan proefpersonen een opdracht voorgelezen, waarbij ze figuren moesten veranderen in hun gedachten en dan vertellen wat het geworden was. Er bleek uit het onderzoek dat mensen in staat zijn om deze beelden goed te draaien en het juiste eindresultaat te kunnen produceren. In een ander onderzoek van Wallace (1984) werd aan proefpersonen een piramide getoond, met daarin 2 lijnen. Uit het onderzoek bleek dat de meeste proefpersonen de bovenste lijn als langer beschouwden, terwijl ze dezelfde lengte hadden. De mensen vielen dus voor de visuele illusie.

Onderzoek van Chambers en Reisberg toonde aan dat er verschil zit tussen een beeld ergens van hebben en het eigenlijk zien van het object. Zij gaven hun proefpersonen een haas/eend figuur en de mensen net genoeg tijd om te kijken wat voor figuur het was. Als mensen dan gevraagd werd om de betekenis te geven, dan konden ze er 1 geven, maar niet de 2e. Ze waren echter wel in staat om het figuur goed na te tekenen. Visuele afbeeldingen hebben veel gemeen met het product van visuele perceptie, maar het is niet zo makkelijk om visuele afbeeldingen te interpreteren als gewone afbeeldingen.