Item gefilterd op datum: december 2012

Neuronen, bouwstenen van hersenen primaire taak geleiding van informatie op twee manieren binnen de neuronen, elektrische informatie geleiding en tussen neuronen, chemisch geleid. 3 algemene inzichten neurotransmitters:

• Niet willekeurig verspreid maar concentratie in bepaalde hersengebieden waarvan soms bekend is in welke psychologische functies of processen (beweging, aandacht, stemming) ze een rol spelen
• Geen statisch geheel, maar voortdurend opgebouwd (gesynthetiseerd) en afgebroken (tekort of overschot optreden) dit proces kan worden beïnvloed met psychofarmaca
  • Agonisten, verhogen activiteit (1) synthese (aanmaak) vergroten

(2) Opname verminderen.

• Antagonisten, verlagen activiteit (1) synthese remmen

(2) Postsynaptische receptoren blokkeren.

5 factoren die de synaptische overdracht beïnvloeden:

• Hoeveelheid neurotransmitter in synaptische spleet (productie, katabolisme heropname)
• Blocking agents, chemische stoffen die lijken op neurotransmitter en dus op receptoren passen maar prikkelen postsynaptische neuron niet (passen op slot maar deur gaat niet open) Ze voorkomen dat neurotransmitter postsynaptische neuron kan stimuleren (zit al verkeerde sleutel in het slot waardoor de juiste er niet meer in kan)
• Remmende neuronen, bij vuren remt het de prikkeloverdracht tussen pre- en postsynaptische neuronen (1) Presynaptische neuron maakt minder neurotransmitter vrij (2) Ppostsynaptische neuron gevoeligheid neemt af
• Neuronengevoeligheid
• Aantal receptoren op postsynaptische neuron.

Dopamine bevindt zich in hersengebieden verantwoordelijk voor motoriek. Ziekte van Parkinson is sprake van tekort aan dopamine. (Leva-dopa toedienen wordt omgezet in dopamine)

Neurotransmitters en schizofrenie: DOPAMINE

• Dopamine te vinden in (1) lager gelegen hersengebieden (hersenstam) (2) hoger gelegen hersengebieden (neocortex, speelt neurotransmitter waarschijnlijk rol bij geavanceerde psychologische processen als waarnemen en denken)
• Dopamine maakt communicatie tussen subcorticale en corticale hersengebieden mogelijk.

• Genetische factor niet predisponeert tot specifiek angstsyndroom, maar tot meer algemene neurotische aanleg kan vervolgens tot uiting komen in specifieke angst stoornis.
• Bijdrage diverse genen leidden tot kwetsbaarheid voor ontwikkeling van angst
• Verschillende angststoornissen hebben vergelijkbare genetische achtergrond en vermoedelijke overlap in genetische factoren die invloed hebben op ontstaan van angststoornis en stemmingsstoornis. (Uitzondering specifieke fobie, modelling)
• Sterk verhoogde neuroticisme-scores bij angststoornis en depressie. Tot uiting komen in stoornis lijkt zaak omgevingsinvloeden. (correlatie gevonden en comorbiditeit)

Concordantie Concordantie

Eeneiige tweelingen twee-eiige tweelingen

Schizofrenie 50% 10%

Bipolaire stemmingsstoornissen

(Manisch depressief) 70% 15%.

Unipolaire stemmingsstoornissen 60% 30%.

Kanttekeningen Genetische factoren:

• Psychische stoornissen geen ‘’single-gene disorders’’ waarschijnlijk dragen meerdere genen bij aan ontstaan psychopathologische stoornissen.
• Genetische factoren leveren een bijdrage aan etiologie psychische stoornissen maar hoe groot die bijdrage is en langs welke weg genen hun effect hebben is onduidelijk.
• Genetische afwijkingen hoeven niet ongevoelig te zijn voor omgevingsinvloeden

• Bipolaire stoornissen blijken grotere genetische component te hebben dan unipolaire stoornissen. Omgevingsfactoren zijn van belang in etiologie beide typen.
• Familie van iemand met bipolaire stoornis dan verhoogde kans op bipolaire stoornis of unipolaire depressie. Familie van iemand met unipolaire stoornis dan alleen risico op unipolaire stoornis verhoogd
• Sekseverschil genetische kwetsbaarheid depressie, bij vrouwen groter, bij mannen spelen omgevingsfactoren belangrijke rol bij ontstaan
• Genen betrokken bij metabolisme neurotransmitters noradrenaline serotonine en dopamine zijn mogelijk van invloed op ontstaan stemmingsstoornis.
• Serotoninetransportgen (5-HTT-gen) heeft drie varianten een korte (stressvolle gebeurtenis leidt vaker tot depressie), lange (biedt bescherming tegen depressie) en gemengde. (Typisch voorbeeld van gen-omgevinginteractie)
• Recent aandacht voor genen in verband met hyperactiviteit HP-as (betrokken bij regulatie stress)

• Aanwijzing dat genetische factor niet predisponeert tot specifiek subtype maar tot meer algemene aanleg voor ontwikkelen psychotische stoornis.
• Iemand kan drager zijn, dus genotypische kwetsbaarheid hebben die op fenotypisch niveau niet altijd tot uiting hoeft komen.
• Genetische kwetsbaarheid door combinatie genen (chromosomen 6 en 11)
• Schizofrenie en stemmingsstoornis met psychotische kenmerken zijn genetisch gerelateerd. Mogelijk algemeen genetische kwetsbaarheid voor ontwikkelen van psychose die bij schizofrenie en ernstige vormen depressie en manie
• Etiologie schizofrenie, verstoorde dopaminehuishouding speelt rol dus meer geïnteresseerd in gen verantwoordelijk voor productie dopamine dan schizofreniegen
• Bij ontwikkeling psychotische stoornissen gaat het om interactie tussen genen en omgevingsfactoren

mensen met verschillende genotypen zijn verschillend gevoelig voor hun omgeving.

fenomeen waarbij het genotype de ervaringen vormt die individu met omgeving heeft.

observeerbare fysieke en gedragsmatige kenmerken die het resultaat zijn van de interactie tussen genotype en omgeving.

totale genetische bagage van individu (alleen identiek bij eeneiige tweeling)

mate waarin eenzelfde eigenschap bij 2 familieleden voorkomt. Als psychische stoornis volledig terug te voeren is op genetische kenmerken is concordantie bij eeneiige tweelingen 100%. Komt de stoornis voort uit omgevingsinvloeden dan kan concordantie bij eeneiige tweelingen hoog zijn omdat ze in de regel in dezelfde omgeving opgroeien. Als concordantie bij 1 eeneiige aanmerkelijk hoger dan suggereert dat een genetische invloed.

• Familiestudies (omdat families zowel genetische als omgevingsfactoren delen)
• Adoptiestudies
• Tweelingstudies: Eeneiige tweelingen genetisch identiek en twee-eiige tweelingen gemiddeld de helft genetisch materiaal identiek (ook zo bij andere broer en zusters)