Item gefilterd op datum: december 2012

Antidepressiva werkt bij 55 tot 75% vd patiënten.

Antidepressiva:

*SSRI (= Selective Serotonine Reuptake Inhibitoren) Bv. Prozac
- medicament zelf is geen serotonine!
- verhogen de beschikbare serotonine inde synaptische spleet
- Soms centraal serotonerg syndroom:motorische (EPS), autonome (koorts, snelle
hartslag, bloeddrukschommelingen), bewustzijnsstoornissen (verwardheid, somnolentie,..)
*Sint-Janskruid (mee oppassen!)

Het is belangrijk om depressie te evalueren en als geen verbetering merkbaar is, onder voldoende
dosis, veranderen van medicatie.

Indien effect: zeker 3 à 6 mnd verderzetten vd behandeling

Antipsychotische farmacotherapie is de hoeksteen vd behandeling van schizofrene stoornissen en andere psychotische stoornissen.

Ze worden ook neuroleptica genoemd: ze hebben een neuroleptisch effect
= induceren katalepsie in knaagdieren en remmen de spontane activiteit

Antipsychotica worden ingedeeld obv chemische structuur (bekendste: R/haldol, Risperdal, Etumine, Dipiperon).

Er wordt onderscheid gemaakt tussen sedatieve (meer sedatie, minder EPS, meer neurovegetatieve neveneffecten) en incisieve neuroleptica (duidelijk antipsychotisch effect, minder sedatie en neurovegetatieve neveneffecten , maar meer EPS!)

Heel vaak zien we naast het antipsychotisch effect ook
- Extrapiramidale bijwerkingen (bv. kleine pasjes nemen)
- Verhoogde prolactine spiegel (bv. borstontwikkeling)

Neveneffecten van antipsychotica:

*Motorische
- Acute Extrapiramidale bijwerkingen: parkinsonisme, akathisie (bewegingsonrust), acute
dystonie (spiercontracturen), rabbit syndroom (kauwbeweging)
- Bij langdurige behandeling : tardieve dyskinesie( repititieve, onvrijwilige doelloze bewegingen)

- Maligne neuroleptisch syndroom (levensbedreigend)

*Cardiovasculair, Gastrointestinaal, Urogenitaal(mictieklachten)
*Hormonaal (maandstondencyclus onregelmatig, amenorroe, gynaecomastie, galactorroe) metabool (gewichtstoename, stoornissen in suiker en vetmetabolisme)
*Dermatologisch
*Oftalmologisch (accomodatiestoornis)
*Seksueel (verminderde libido en potentie)

synthese
- stapeling
- vrijzetting
- afbraak

* ofwel inwerkend op de receptor
- agonisten (selectedert): meer neurotransmitters
- antagonisten (blokkeert): minder neurotransmitters opvangen

Belangrijke neurotransmitters
- Noradrenaline (antipsychotica)
- Dopamine (antipsychotica)
- Serotonine (depressie, angst, migraine)
- Histamine (allegie, sedatie)

Farmacokinetiek
= onderzoek van het effect vh lichaam op het farmacologisch middel
= absorptie (opname), distributie (verspreiding), metabolisme (afbraak), excretie (uitstoot) van een geneesmiddel
-> 4 fasen van het geneesmiddel

A) Absorptie, toediening

*Verschillende toedieningswijzen
- via de mond = per oraal (po)
- via slijmvliezen= Sublinguaal (motilium), rectaal (suppo), vaginaal, nasaal
(neusspray), urethraal (via urninewegen)
- Via huid = transdermaal (nicotinepleister)
- Via injectie: - Intra veneus (I.V.) (bloedvaten)
- Intra musculair (I.M.) (in spier)
- Subcutaan (S.C.) (onder huid)
- Via inhalatie

*Verschillende transportmechanismen door biologische membranen
- Diffusie= passief transport van hoge concentratie naar lage concentratie
- Filtratie = door poriën
- Actief transport = door binding aan een drager (eiwit, vet)

B) Verdeling = distributie

Het geneesmiddel zal zich verspreiden over het lichaam via de bloedbaan.
Niet alle stoffen kunnen zich in de verschillende lichaamsruimte doordringen
Bvb bloedhersenbarrière = lipidemembraan
Dus vetoplosbare stoffen dringen er gemakkelijk doorheen.

C) Metabolisme of biotransformatie

Het lichaam heeft de neiging zich te ontdoen van lichaamsvreemde stoffen (dus ook medicatie)
Biotransformatie heeft als doel de geneesmiddelen te inselectedren en sterker wateroplosbaar te maken , zodat ze sneller worden uitgescheiden. Dit gebeurd vooral in de lever?

D) Excretie = uitscheiding

Stoffen zijn en zijn metabolieten worden verwijderd
- hoofdzakelijk via nieren
- via darm

E) Plasmaconcentratie-tijdcurve (zoals een Gaus-curve)

Deze curve geeft afhankelijk van de tijd, de plasmaspiegels weer na eenmalige toediening.
- Een stijgend deel (de absorptiefase)
- Een plasma-piekconcentratie ( de verdelingsfase), ev. met plateau
- Lineaire daling van de plasmaspiegel

Zenuwcel of neuron = structurele en functionele eenheid vh zenuwstelsel

Psychotrope stoffen = stoffen die inwerken op het neuron
-> beïnvloeden rechtstreekse werking vd zenuwcellen en hierdoor hebben ze effect op de functie vh zenuwstelsel

Zenuwcellen zijn gespecialiseerd wat betreft:

- Vorm/ structuur
-> onregelmatige vorm
-> 3 delen: - cellichaam
- dendrieten: klein en rijk vertakt, vangt impulsen op
- axon: lang, aan het einde vertakkingen die eindigen in eindknopjes
- Functie
-> geleiden van impulsen en prikkels
-> met elkaar in verbinding via een interneuronale structuur = synaps

Indicatie:
- wanneer uit de gezinsdiagnostiek blijkt dat het probleem zich bij het echtpaar situeert
- wanneer het echtpaar zichzelf aanmeldt en niet meer met elkaar over de problemen kunnen praten

Oorzaak in behandeling komen van partners:

foute denkpatronen => gevoel ander te dominant of weinig respectvol => negatief reageren => bevestiging van neg. opvatting
~ leidt vaak tot machtsstrijd met typische foute denkpatronen

Typische foute denkpatronen:
- fouten ander sneller en uitvergroot waargenomen
- eigen aandeel wordt over het hoofd gezien
- focus op datgene wat niet goed gaat
- ‘mind reading’: interpretaties maken voor de ander
- negatieve verwachtingen (self-fullfilling…)
- rigide standaarden vanuit opvoeding

Inhoud conflict: geld, vrije tijd, taken, seksualiteit

Technieken: quasi idem gezinstherapie

Ontwikkeling
Begin 20e eeuw: eerste publicaties met systeemvisie
Later 20e eeuw: ontwikkeling systeemtherapeutische stromingen

Vaststelling:
symptomen hebben functie in een gezin; kunnen nuttig zijn

Theoretische basis:
- general systems theory ~ natuurkunde (von Bertalanffy)
- reactie tegen het opsplitsen van complexe zaken in oorzaak en gevolg (lineaire causaliteit)

Klinische praktijk:
- vanaf ’60 gezinnen in therapie (daarvoor enkel individuele vormen)
- reden: na ontslag vaak terug klachten
- idee: interactiepatronen veroorzaken en houden problemen in stand

Theorie / therapie:
- verschillende benaderingen (communicatietheoretische, structurele, intergenerationele benadering
- afhankelijk van de problematiek werd een benadering gekozen

De therapie onderscheidt 3 stappen:

A) Discriminatie: leren onderscheiden

=> leren onderscheiden is het fundament waarop het veranderingsproces opgebouwd wordt
=> op een andere manier nr gedrag, gevoelens en gebeurtenissen kijken dmvgebeurtenissen registreren

B) Differentiatie: herstructureren

=> individu heeft geleerd dat het zijn manier van kijken nr gebeurtenissen kan veranderen
en dat hij degene is die kan beslissen over zijn gedrag
=> alternatieve gedragingen exploreren

C) Implementatie: leren van nieuw gedrag

=> accent op probleemoplossing
=> individu heeft geleerd om zijn probleem in kaart te brengen en om zijn gedachten en
gevoelens te toetsen
=> plannen maken om deze in praktijk te brengen

ELLIS: Rationeel Emotieve Therapie (RET)

Nadat de gedachten gevangen zijn adhv het ABV schema -> gedachten ontzenuwen in therapie
=> Dit gebeurt dr het DE-schema
=> ABC + DE

Dispute
= gedachten uit ‘B’ ter discussie stellen

BECK: Cognitieve herstructurering (om tot evenwichtige gedachten te komen)

Rationale:
- theorie rationeel denken: gedachten, gevoelens, gedrag
- cognitief conceptualisatiemodel: cognitieve visie op het ontstaan van psychische problemen

Cognitief dagboek / gedachtenrapport:
- vergelijkbaar met ABC-schema, mr nu als interventiemedium naast registratiemedium
- doel: bewijsmateriaal zoeken
-alternatieve gedachten formuleren
- geloofwaardigheid nagaan

Uitdagingen
- denkpatronen onderzoeken op houdbaarheid / bruikbaarheid
- geen discussiërende of overtuigende stijl
- eerder een zelfontdekkende stijl

Socratische dialoog:
- normaal: leerling vraagt, meester geeft antwoord
- omgekeerd: meester vraagt, leerling geeft antwoord
- geloofwaardigheid/houdbaarheid bevragen, tot inzicht komen

Gedragsexperimenten:
- houdbaarheid nagaan door evidentie te zoeken
- praktische toets opzetten – mini wetenschappelijk onderzoek

Ontwikkeling

Cognitieve therapie: jonge, bloeiende therapie vorm

-> tak gedragstherapie

Uitgangspunt: cognitieve theorie

= gedrag wordt bepaald dr gedachten (cognities) en gedrag kan veranderd worden dr de cognities aan te passen

Cognitieve + gedragstherapie = cognitieve gedragstherapie

Grondleggers: Ellis en Beck

=> zij ontwikkelden therapievormen die stelden dat stoornissen ontstaan tgv de irrationele manier waarop de cliënt over dingen denkt

Nu: ontw en verandering vd cognitieve therapie: in de huidige visie ontstaan stoornissen dr disfunctioneel denken

Basis om problematiek in kaart te brengen: ‘diagnostische cyclus’ (De Bruyn)
- aanmelding (verhelderend)
- klachtenanalyse (verhelderend)
- probleemanalyse (onderkennend)
- verklaringsanalyse (verklarend)
- indicatieanalyse

Recent is het model aangepast: ‘model voor probleemidentificatie’ (De Raedt & Schacht)
- aanmelding (verhelderend)
- klachtenanalyse (verhelderend)
- voorlopige probleemsamenhang!
- probleemanalyse (onderkennend)
- verklaringsanalyse - diagnosestelling (verklarend)
- holistische theorie!
- indicatieanalyse – advies

Aanmelding – verhelderend
*Wie komt er, met wat, net nu, naar hier
- wie komt er in therapie: wie meldt aan, wie wordt aangemeld, wie is er allemaal bij
- met wat komt men in therapie: met welke aanmeldingsklacht komt men in therapie
- net nu in therapie: waarom net nu (concrete aanleiding)
- naar hier in therapie: waarom naar hier

Klachtenanalyse - verhelderend

Doel: klachten en problemen binnen de leefcontext vd cliënt te inventariseren

Hoe? - Mbv klachtenlijsten en checklists (om ervoor te zorgen dat men bepaalde aspecten nt over
het hoofd ziet)

- Leidraad: schema vd 5 G’s: cliënt systematisch laten beschrijven welke Gebeurtenissen
spontaan aanleiding geven tot bepaalde Gedachten, Gevoelens, Gedragingen en wat de

Gevolgen waren

Exploratie van:

*Ontwikkelingsgeschiedenis
- overlopen vd ontwgesch vd cliënt
- overlopen vd ontwgesch vd klachten: gedetailleerd zicht op verloop vd klachten

*Hanteringsgedrag & Sociale ondersteuning
- hoe men in het verleden is omgegaan met de klacht
- wat men momenteel met de klachten doet
- Opm: goed navragen wat men juist deed, hoelang men dit heeft geprobeerd, …

*Ziektetheorie & Genezingstheorie
- Ziektetheorie = opvatting vd cliënt of evt. vd ouders hoe de problemen zijn ontstaan
-> geeft info over de eigen visie op de oorzaak en over de attributies die men maakt

Belangrijk om te weten met het oog op verandering: als de cliënt van mening is dat de ziekte buiten zichzelf licht moet deze visie mss eerst aangepast worden voordat er verandering kan optreden
- Genezingstheorie = opvatting vd cliënt of evt. vd ouders hoe de problemen opgelost
kunnen worden
-> hun visie over de manier waarop de zaken aangepakt moeten worden

Holistische theorie

Als alle analyses gemaakt zijn en alle hypothesen getoetst zijn, dan: definitieve probleemsamenhang opstellen.
Deze moet besproken worden met de cliënt en zal het uitgangspunt vormen vr de indicatiestelling.

Indicatieanalyse – therapieplan en behandeldoelen

Obv betekenis- en functieanalyses : therapieplan opstellen als basis vd therapie

moet doelen hebben die concreet en operationaliseerbaar zijn en bij elk doel moet vastgelegd worden welke technieken worden gebruikt

Ontstaan in de jaren ’58-’60 als reactie op de manier van werking in de psychoanalyse: ze verweten de psychoanalyse dat deze onwetenschappelijk was.

=> DUS: nadruk op wetenschappelijk karakter: doelstellingen en procedures moeten duidelijk zijn en alles moet wetenschappelijk getoetst kunnen worden

Gedragstherapie wordt vaak omschreven als het toepassen vd leertheorie.

Leertheorie:
- gedrag is aangeleerd, dus abnormaal gedrag kan men ook afleren
- Russische traditie (Pavlov; KC)
- Amerikaanse traditie (Thorndike & Skinner; OC)

Interesse in leertheoretische principes => ontstaan van arsenaal aan gedragtherapeutische technieken (klassiek & operant).

Bijvoorbeeld:

- KC: Methodes om pathologische angst te reduceren dr patiënt geleidelijk aan te confronteren met
de CS, terwijl hij gelijktijding een andere, incompatibele reactie uitvoert, neemt de angst vd de CS
af -> gevreesde S-R-relatie (spin-angst) wordt vervangen dr een nieuwe relatie (spin-ontspanning)
=> systematische desensitisatie (ontwikkeld dr Wolpe)

- OC: Gewenst gedrag doen toenemen en ongewenst gedrag doen afnemen : gedrag veranderen dr
belonen, straffen en negeren = gedragsmodificatie