Item gefilterd op datum: december 2012

- veranderingen in geestelijke gezondheidszorg

→ fysisch en mentaal gehandicapten zijn vrijgelaten: humanitaire en financiële gronden

→ patiënten zouden er meer schade dan baat bij hebben in een instelling te zitten

=> gevolgen vrijlating minder gunstig dan verwacht

- Thomas Scheff: krankzinnigheid = regels overtreden waarvan je het bestaan niet beseft

- Residuele normen = diepliggende regels die het dagelijks leven construeren; elementaire regels van het alledaagse interaciteverkeer

→ Mensen die deze regels niet naleven of deze niet beseffen, lijden aan krankzinnigheid

→ Geen verklaring waarom mensen krankzinnig zijn en anderen niet; enkel verklaring wat krankzinnig zijn is

- De meeste mensen overtreden af en toe wel eens deze residuele regels maar die worden vaak geaccepteerd en verwacht

Bv. iemand die rouwt: verward en ongecontroleerd

 wanneer mensen zich op zo’n manier beginnen te gedragen zonder een reden, wordt dit niet geaccepteerd

→ beschouwd als uiting van een mentale stoornis

→ label wordt opgekleefd, mechanisme van de secundaire afwijking begint te werken en persoon gaat zich identificeren met het label

=> Kritiek op Scheff’s theorie: hij verklaart niet waarom bepaalde individuen residuele normen overtreden; dus geen volledige verklaring van schizofrenie; genetische factoren moeten ook worden opgenomen

- Geestesziekte mythe? – antipsychiatrie – Thomas Szasz

→ Antipsychiatrie: beweging jaren ‘60

=> Beweert dat geestesziekte een gevolg is van het bestaan van psychiaters, het is omdat psychiaters labels kleven en mensen gek noemen dat er geesteszieken bestaan

=> Beweert dat wanneer er sommige mensen zich raar gedragen, dit niet de schuld is van de betrokkene zelf maar gevolg van de verziekte maatschappij of de ziek makende sociale omgeving = maatschappelijk geproduceerde eigenschap van gedrag van mensen

= Samenleving stelt teveel eisen, te weinig menselijk, te weinig aangenaam, … : het leven is zo zakelijk en hard dat mensen daar onder lijden en dan kenmerken van geestesziekten vertonen

→ Je moet de geestesziekten niet genezen maar de maatschappij = maatschappij hervormers

→ Men pleit voor de sluiting van de psychiatrische instellingen

Bv. Italië: instellingen gesloten: geesteszieken werden aan hun lot overgelaten en kwamen terecht in de marge van de samenleving; het sluiten heeft geleid tot de verschuiving van het probleem

- Geestesziekte is een mythe – Thomas Szasz

→ Geestesziekten fungeren enkel als rechtvaardiging om mensen in de naam van de geestelijke gezondheid te vervolgen

→ Onvrijwillige opsluiting van individuen in een instelling voor geestelijke gezondheid is een vorm van gevangenisstraf voor devianten maar deze mensen hebben geen wetovertredingen gepleegd

=> Volgens Szasz: geestesziekte = levensproblemen waar iedereen mee in contact komt

→ Geestesziekten mogen enkel nog opgelost worden als zij de wetten overtreden

→ Iedereen zou zijn gevoelens en visies moeten kunnen uiten zoals hij dat wil

→ Wie de behoefte aan hulp voelt, zou in psychotherapie moten kunnen gaan op contractuele basis, zoals in gelijk welke andere dienstverlening

- tweede domein van deviantie

- geestesziekte = mentaal gehandicapte

- idee dat krankzinnigen aan een ziekte leiden is maar twee eeuwen oud  vroeger: ‘bezeten’, ‘onhandelbaar’, ‘melancoliek’

= illegale activiteiten die anderen geen directe schade toebrengen

- houding a:sommige daden/handelingen die door de wet verboden zijn, zitten ten onrechte in de strafwet omdat ze toch geen slachtoffers maken

→ gevolgen zijn enkel voor de rekening van de druggebruiker en de overheid hoeft niet te interveniëren

→ activiteiten die mensen uit vrije wil doen zouden niet illegaal mogen zijn

- houding b: overheid moet de morele bewaker zijn van de bevolking en zo is het geoorloofd om bepaalde van deze activiteiten als illegaal te blijven beschouwen want er zijn wel degelijk gevolgen:

→ sociale last voor nabestaanden, men is deficiënter, risico op verslaving: wel sociale en maatschappelijke gevolgen

= samengaan van clanvorming en moderne netwerken

→ merkwaardige menging, besloten groep en open elektronische communicatie: mengeling tussen oud en nieuw

→ niet makkelijk om hier onderzoek naar te voeren bv. in de maffia

= criminaliteit die gepleegd wordt door leden uit hogere sociale klassen

→ moeilijk te meten: meeste van de misdrijven zijn onzichtbeer

→ velen blijven zelfs onbestraft

- Witte boord criminaliteit: gepleegd door leden uit de middenklasse die hun positie gebruiken om deel te nemen aan illegale activiteiten

 criminaliteit gepleegd door machthebbers: wanneer individuen met een gezagspositie dit gezag aanwenden voor criminele doeleinden

- minder streng bestraft dan ‘gewone’ criminaliteit

→ minder inspanningen gedaan om op te sporen

→ eens opgespoord, minder zwaar gestraft

=> krijgen niet af te rekenen met labelingproces, niet snel gestigmatiseerd

→ toont aan dat labeling kwestie is van machtsverhoudingen

- kost is erg groot

- gewelddadige kant: minder zichtbaar, maar vaak ernstige gevolgen

→ Objectief is de schade veel groter (monetair) maar psychologisch en subjectief wordt niet zo ervaren

 blue collar crime: kleur van kraag bij bepaalde jobs

→ Blauweboordecriminaliteit: geweldplegingen, zichtbare misdaden: wordt zwaarder aan getild en relatief zware straffen

→ Gevangenispopulatie: witteboordcriminelen  blauweboordcrimelen: groter aantal

- grens tussen deviant en niet-deviant ?

→ geen enorme kloof maar continuüm : zeer crimineel gedrag ---- conformistisch gedrag → wat in één maatschappij deviant is, is dat niet in een andere

- sociale context cruciaal in verklaren van deviantie

→ iemand wordt pas deviant doordat anderen hem een label opkleven

→ deviantie wordt aangeleerd

→ deviantie ontstaat doordat men behoort tot een bepaalde groep of subcutluur

 rational chocie: uitzondering; belang van externe omstandigheden wordt onderschat

- Beste theorie?

→ Labelingtheorie

=> Kan aangevuld worden door andere perspectieven: de historische en de situationele benadering

- Situationele benadering verklaart waarom mensen die op geen enkele manier abnormaal kunnen genoemd worden, toch criminele daden stellen

- Historische analyse kan verklaren waarom bepaalde lables belangrijker worden en andere minder belangrijk; Bv; heks , ketter

- gedrag wordt door individuen bewust en rationeel overdacht om zo bepaalde doelen of voordelen te bereiken

→ rational choice: het gedrag van mensen is het gevolg van zijn/haar eigen overweging en indien ze vaststellen dat er meer voordelen dan nadelen zijn aan het gedrag, zullen mensen die handeling stellen

 andere studies: deviantie = reactie maar geen actie; = gevolg van externe invloeden

→ Differentiële associatie: interacties met anderen

→ Anomietheorie: druk die individuen ondervinden in een maatschappelijk context die gericht is op het verwerven van materieel succes

→ Labelingtheorie: bepaalde gedragingen worden door anderen bestempeld als afwijkend

- belang van individuele keuze

→ individuen kiezen ervoor om al dien niet crimineel te handelen; men weegt de voor- en nadelen af, en wanneer zij besluiten dat het de moeite loont, handelen zij crimineel

=> dit impliceert niet dat crimineel gedrag lang op voorhand beraamd en gepland wordt

=> lichtere misdrijven: vaak situationele beslissing

- waarom reageert in eenzelfde situatie de één met rebellerend gedrag en de ander met conformistisch gedrag?

→ koppeling Merton aan Sutherland

- Cloward en Ohlin over jeugdbendes

→ in gemeenschappen waar de kansen om op een legitieme manier succes te verwerven zeer beperkt zijn

→ accepteren algemene waarden, maar die waarden worden op een eigen manier opgevat, aangepast aan eigen subcultuur

=> schema verschillende soorten reacties op anomie

- Albert Cohen: geen al te rigide onderscheid mag getrokken worden

→ leven in delinquente buurten is altijd gebaseerd op afwijzing van de dominante cultuur

Labeling theorie

- Symbolisch interactionisme: gedrag/interactie van menen hangt af van betekenis die ze geven aan elkaar, aan de wereld, aan de situatie

→ labelling = definitie geven aan bepaald gedrag, deviant en crimineel noemen bv. moordenaar

- interactieproces tussen devianten en niet-devianten: hoe komen mensen ertoe anderen als deviant te beschouwen?

- machtsverhouding

→ Verhouding tussen diegene die labels kleven en diegene die labels opgeplakt krijgen (devianten) = machtsverhouding

→ Labels worden gekleefd door de vertegenwoordigers van de wet en de gevestigde orde; een label dient om wat in die orde past te onderscheiden van wat er niet in past

Bv. rechters: veel macht en hebben het recht om labels te kleven; straffen die ze uitdelen zijn definities

Bv. artsen: ziekterol

Bv. Machtigen = diegene die labels geven

=> Kleven van een label : middel om bestaande orde en duidelijkheid te handhaven

→ Eenzelfde gedrag wordt in het ene geval beschouwd als deviant en in het andere niet, naargelang de sociale status van de betrokkene

→ Eenmaal een jongere gelabeld is als een delinquent, wordt hij door anderen (leraars, werkgevers,..) als onbetrouwbaar beschouwd en zal zo vaak hervallen in crimineel gedrag zodat het labelling proces nog intensiever wordt

=> hoe hoger op de maatschappelijk ladder, hoe hoger de definitorische macht

- primaire en secundaire afwijking

→ primaire: overtreden van de norm zelf

→ secundaire: wanneer individu zichzelf gaat beschouwen als deviant

=> vergt leerproces: paradox: instellingen zijn bedoeld om devianten op het rechte pad te helpen (bv. asielen, gevangenissen) maar spelen tegelijkertijd een belangrijke rol in het leerproces waarbij de deviant zichzelf leert zien als deviant

- stigmatisering

= wanneer een individu er door anderen zo vaak op gewezen wordt dat hij een crimineel is, kan hij zich gaan vereenzelvigen met dit label

→ impact is zo blijvend dat de betrokkene dat kenmerk als beslissend basiskenmerk van zichzelf zal beschouwen, en heeft dus zeer vergaande gevolgen; manier waarop men over mekaar praat kan dus vergaande gevolgen hebben en is dus een vorm van machtsuitoefening

=> leidt tot self-fulfulling prophecy: eens ‘x’ altijd ‘x’

bv. prostituee zijn: blijkt niet beperkt tot beroep maar strekt zich uit over je hele leven, men kan zo geïsoleerd worden

- Belang van labeling theorie:

1. daden zijn niet op zichzelf deviant

2. labels kleven is een middel van machtsbehoud

- zwakke kanten

1. verklaart niet waarom individuen bepaalde gedragingen stellen

2. niet helemaal duidelijk in hoeverre het labelingproces het afwijkend gedrag in de hand werkt

3. niet duidelijk waarom in een bepaalde maatschappij bepaalde activiteiten als deviant gelabeld worden en in een andere maatschappij niet

- anomie (Durkheim)

- anomie volgens Merton: discrepantie tussen nagestreefde waarden en beschikbare middelen

= sociale druk waaraan individuen in bepaalde situaties bloot staan wanneer de algemeen aanvaarde waarden en streefdoelen conflicteren met wat in de realiteit mogelijk is

→ niet iedereen die leeft in anomie wordt crimineel!

VERDUIDELIJKING

- Anomie doet zich voor wanneer er mensen er niet in slagen die waarden en normen na te leven omdat ze niet beschikken over die middelen: middelen en waarden zijn slecht op elkaar afgesteld. Bv. Opgroeien in analfabetisch gezin: men heeft niet te middelen om te leren lezen en schrijven (norm= lezen en schrijven//middel = ouders maar die zijn analfabeet)

- 5 mogelijke reacties op situaties met deze spanning

(a) conformist: men conformeert zich naar de norm en naar de middelen

→ of ze nu succes behalen of niet = meerderheid van de samenleving

(b) innovator: vernieuwers: willen waarden en normen nastreven maar beschikken niet over de maatschappelijk geaccepteerde middelen. bv. kidnappen, bank overvallen

= vernieuwers: men zoekt constant naar nieuwe middelen (weliswaar niet geaccepteerd op maatschappelijk niveau) bank overvallen  geld drukken,…

(c) ritualist : houden zich aan de gedragsregels, maar hebben geen streefdoel voor ogen

Bv. iemand die elke dag een saai werk verricht, zonder carrièrevooruitzichten of beloningen

Oorsprong: iemand die deelneemt aan religieuze praktijken maar die niet gelooft, heeft de middelen maar gelooft niet

= sociologie: iemand die de normen en waarden afwijst hoewel hij over de middelen beschikt om die na te streven

(d) retreatist = afhakers: verwerpen van dominante waarden en geaccepteerde middelen

→ Men trekt zich terug uit de samenleving en het sociaal leven = afhakers

(e) rebel: reactie van individuen of groepen die de dominante en de geaccepteerde middelen verwerpen maar die deze willen vervangen door nieuwe waarden en normen om zo de hele maatschappij om te vormen ( afhakers) Bv. radicale politieke groeperingen

→ men verzet zich tegen de samenleving maar op een manier die enigszins ongecontroleerd is en niet effectief