Item gefilterd op datum: december 2012

In het middeleeuwse Europa zegt men vaak dat er een overgangis geweest van de 'extended family' naar het kerngezin.
Maar vele mensen leefde reeds in een kerngezin + regionale verschillen in gezins- en huwelijkspatronen.

Men kan slechts één ding vaststellen:
De industraliastieveranderde het gezins- en familieleven.

Vóór de industrialisatie:

• Gezinnen waren productie-eenheden die zich bezig hielden met landbouw of huisambachtelijke arbeid.
• Selectie huwelijkspartner niet door liefde of affectie, maar door sociale en economische belangen.
   De landheren moesten hun toestemming geven aan het huwelijk.
  Hij had dus invloed op de keuze van de lijfeigenen.
• Gevolgen voor seksueel gedrag:
  • Veel buitenechtelijke kinderen
  • Seksualiteit werd losgekoppeld van liefde en erotiek.
  • Dominante gezinstype
    = Kerngezin
    = Maar de huishoudens waren wel veel groter, vanwege het inhuren
    van personeel.
  • Hoog kindersterfte, maar ook algemeen sterftecijfer door ziekte, kraambed,..
  • Labiele samenstellingen van gezinnen:
    Kinderen die niet hielpen in huishouden hielpen verlieten zeer snel het gezin, zonder nog frequent contact.

De intraseksuele competitie bij de mannen aan de ene kant en de zorgvuldigere keuze van de vrouwen langst de andere kant leidde tot een vergroting van het seksueel dimorfisme.

Seksueel dismorfisme zijn de uitgesproken seksuele verschillen op morfologisch, fysiologisch en psychologisch gebied.) Het mannelijk geslacht wordt geselecteerd op kracht en grootte en wordt alsmaar robuuster en agressiever.

Vermindering seksueel dismorfisme
Doorheen de eeuwen werd de parentale investering meer verdeeld over de geslachten. Dit leidde tot een vermindering van seksueel dimorfisme.

• Man
  = Afnemende robuustheid (zwaar,behaard) en verminderen van de
  competitieve gedragskenmerken

 Feminisatie van de man.
De grote secundaire verschillen zijn op lange termijn gedaald.
Bv. grootte, volume spieren,...

• Vrouw
  = Kleine vrouw, vrouwelijke orgasme, verborgen ovulatie (men weet niet
  meer wanneer men vruchtbaar is), permanente erogene karakteristieken
  (borsten, heupen, dijen,..)
  = Deze kenmerken blijven voor altijd
  Bv. de borsten van de vrouw blijven en worden enkel maar groter bij
  de zwangerschap, verschillend van vrouwelijke dieren, niet-cyclische
  seksuele activiteit (altijd vruchtbaar)

Waarom?
De vrouw moet seksueel aantrekkelijk blijven gedurende de gehele relatie.
Door deze veranderingen werd de partnerbinding verstrekt.

BIJGEVOLG: Ontstaan gezin is een voorbeeld van coëvolutie.
= Verandering door combinatie sociologie en biologie = Evolutionaire veranderingen door combinatie biologie en
sociologie

Voor een langdurige relatie zijn biologische aanpassingen zeer belangrijk!

Miljoenen jaren geleden was aanvankelijk de parentale investering sterk geslachtsgebonden. Dit was enkel een taak van de vrouw. De verschillen tussen de seksen waren veel groter.

Daardoor onderscheid tussen:

• K-strategie
  = gericht op kwaliteit van de vrouw.

Waarom?
De vrouw beschikt namelijk maar over ééneicel, waardoor ze dus zeer
selectief te werk moest gaan. Zij zullen hun partner zeer selectief kiezen
in functie van goede eigenschappen die de overlevingskansen van het
nageslacht maximaliseren.

• R-strategie
  = gericht op kwantiteit van de man.

Waarom?
De man beschikt namelijk over meerdere spermacellen, waardoor hij
poogt zoveel mogelijk partners te verwerven en te bevruchten.

Onderzoeksdomein van de gezinssociologie onderzoekt de verschillende functies van het gezin.

De sociobiologische visie: homonisatie en gezinsvorming

: Sociobiologen verklaren het gedrag vanuit evolutie. Ze bekijken de oorsprong van
het gezin evolutionair en dus niet cultureel. Ze geven een plausibele verklaring en
graven terug naar het verleden, namelijk naar de prohominiden.

De mens stamt waarschijnlijk af van de apen in de bomen in Afrika.
Door de ecologische veranderingen op korte termijn, namelijk het ontstaan van
savanne i.p.v. bossen, moest de mens zich anders gedragen om te overleven:

• 6 tot 3 miljoen jaar geleden:

= Aanpassing aan bodemleven
(door verandering van het tropisch regenwoud)

= Bipedalismen: men ging rechtop lopen.
VOORDELEN:

• Snelheid
• Breder gezichtsveld
• Handen waren vrij om nieuwe dingen te gebruiken. De hand veranderde van vorm; men had geen grijpduim meer.
  Maar kon ook technologische voorwerpen gebruiken, zoals het werpen van stenen.
• De mens paste zich ook lichamelijk aan

= zijn strottenhoofd zakte, waardoor hij taal kon produceren.
= oog-hand coördinatie nam toe: men kon dus zich beter bedienen met
handen en taal door het stijgende volume van de hersenen.

• Hersenexplosie (noodzakelijk voor de overleving)

Maar: Probleem:
De bekken van de vrouw waren te nauw, waardoor baby's vroeger geboren moesten worden. Door de vroeggeboorte werden de kinderen zeer hulpeloos geboren en had men nood aan een 'extra baarmoeder' die ervoor zorgde dat ze verder groeien.

Door dit probleem was men genoodzaakt sociale contactente ondergaan, waardoor men zich ontwikkelde tot sociale wezens.

Oplossing:
Verlengstuk van baarmoeder is het gezin.
Dit is de evolutionaire oplossing voor vroeggeboorte.

• Het was de sociale structuur die de rol van baarmoeder postnataalvoortzet.

Bijgevolg: Twee basisfuncties van het gezin:

• Parentale inverstering
  = nood aan geheel van gedragingen, verwachtingen,... Die het kind jarenlang
  opvoeden. Dit moet in het gezin gebeuren.
• Duurzaam partnerschap
  = vrouw heeft nood aan bescherming

Waarom?
Vrouwen zijn tijdens de zwangerschap heel gevoelig, ze hebben nood mannelijke bescherming.

In de Westerse samenleving kent men een monogaam huwelijk
= men is getrouwd met één iemand van het andere geslacht.

Dit is echter niet overal van toepassing.
De meest verspreide huwelijksvorm ter wereld is, de polygamie. (Murdock)

Verschillende huwelijksvormen:

• Monogamie

= Eén man met één vrouw
= Vooral in de westerse samenleving

• Polygamie
  = één man of vrouw met meerdere partners

= Verschillende soorten:

¶ Polygenie
= één man met meerdere vrouwen
= meestal het geval

¶ Polyandrie
= één vrouw met meerdere mannen
= zeer uitzonderlijk én enkel in verarmde samenlevingen.

Waarom komt polyandrie weinig voor?

Demografische verklaring:
Dalende reproductie, want één vrouw met meerdere mannen, zorgt voor een remming van de bevolkingsgroei.
Dit is dan ook de reden waarom men deze vorm terug vindt in verarmde samenlevingen. Deze hebben namelijk maar weinig eten.
Anderzijds is het ook noodzakelijk voor de geboortecontrole.

Opmerking: Het kan soms zijn dat de vrouwen afkomstig uit een polygeen huwelijk
samen wonen of ze hebben elk een apart huishouden, waar dat de man
regelmatig langst komt. Als deze vrouwen wel samen wonen, dan heerst
er vaak een verhouding van rivaliteit en jaloezie.

In de Westerse samenleving kent men een monogaam huwelijk
= men is getrouwd met één iemand van het andere geslacht.

Dit is echter niet overal van toepassing.
De meest verspreide huwelijksvorm ter wereld is, de polygamie. (Murdock)

Verschillende huwelijksvormen:

• Monogamie

= Eén man met één vrouw
= Vooral in de westerse samenleving

• Polygamie
  = één man of vrouw met meerdere partners

= Verschillende soorten:

¶ Polygenie
= één man met meerdere vrouwen
= meestal het geval

¶ Polyandrie
= één vrouw met meerdere mannen
= zeer uitzonderlijk én enkel in verarmde samenlevingen.

Waarom komt polyandrie weinig voor?

Demografische verklaring:
Dalende reproductie, want één vrouw met meerdere mannen, zorgt voor een remming van de bevolkingsgroei.
Dit is dan ook de reden waarom men deze vorm terug vindt in verarmde samenlevingen. Deze hebben namelijk maar weinig eten.
Anderzijds is het ook noodzakelijk voor de geboortecontrole.

Opmerking: Het kan soms zijn dat de vrouwen afkomstig uit een polygeen huwelijk
samen wonen of ze hebben elk een apart huishouden, waar dat de man
regelmatig langst komt. Als deze vrouwen wel samen wonen, dan heerst
er vaak een verhouding van rivaliteit en jaloezie.

Onderscheid ‘nuclear family’ en ‘extended family’

• Nuclear family
  = het kerngezin
• Extended family
  = de ruimere familie
  
  
  • In Nederlands handiger:
    Wij spreken eerder van gezin en familie. (gezin: pa ma en kinderen)

Onderscheid ‘family of orientation’ en ‘family of procreation’

• Family of orientation
  = het gezin waarin men geboren wordt
• Family of procreation
  = het gezin dat men sticht door een huwelijk aan te gaan, en waarbinnen een
  generatie kinderen opgroeit.

Meestal gaat men bij de stichting van een gezin op zoek naar een nieuwe vestiging. Bij ons gaat men op zoek naar een eigen woning naar hun zin en locatie.

Maar: In andere samenlevingen waar men matrilokaal of patrilokaal is, gaat
the family of procreation wonen in de buurt van de moeder of vader.
Meestal in de buurt van de moeder, maar de familienaam van de man
werd echter wel doorgegeven en speelde dus ook een belangrijke rol.

Nu speelt dit alles geen invloed meer!

Wat?
Leden van een groep die geloven dat ze gemeenschappelijke voorouders hebben. Hierdoor ontstaat een onderscheiden identiteit.

• In Afrika en Polynesische maatschappijen zijn deze clans zeer belangrijk.
• Eenzelfde geloof
• Economische verplichtingen ten opzichte van elkaar
• Wonen in elkaars buurt
• Zeer klein maar kunnen groter worden
• Invloed op dagelijkse leven

Bv. Verre verwanten worden op dezelfde manier behandeld dan als een biologische
broer.

Bv. Totemisme: meestal afstammen van een gemeenschappelijk dier, ze
veronderstellen dus dat ze daar van afstammen. bv: bevers

Bv. Joden veronderstellen dat ze van Abraham afstammen. Ze gaan zich cultureel
verbonden voelen , dit creëert een familiegevoel. Hierdoor ontstaan
clangevoelens en kan men op voordelen rekenen, zoals zorg en steun.

Als men in een bewuste clan samenleving leeft, dan heerst er een dubbele moraal.
Een moreel clan lid wordt met meer solidariteit en respect behandelt. ( in tegenstelling tot anderen)

• Er ontstaat een wij- zij gevoel, van de clanleden tegen de niet-clanleden.

Deze verwantschapsbanden lopen niet samen met natuurlijke banden.

Bv. In bepaalde clans worden mannen aangesproken als moeder, wetende dat dit
niet hun biologische moeder is of kan zijn. Maar het geeft eerder een teken van
verbondenheid aan, ze behoren tot gelijke groep als zijn moeder.

Clanmaatschappijen zijn zeer gestructureerd. Ze stellen een bepaalde ordening op, wat invloed heeft op het huwelijk. Want mag men trouwen met iemand van buitenaf? Of eerder binnen de stam trouwen?

 Ook hier was Strauss van belang.

(Strauss heeft hier een belangrijke rol in gespeeld)

De studie van het gezin en het huwelijk is een van de belangrijkste onderzoeksdomeinen van de sociologie.

• Huwelijk = belangrijkste sociale institutie.
• Gezin = bijna iedereen in opgegroeid.

Maar: er bestaat grote variatie!

Gezin

Wat?
Groep personen die verbonden zijn door verwantschapsband, en waarin de volwassenen de zorgop de kinderen nemen. En omgekeerd.

Verwantschap:
Natuurlijk (bv geboorte) of door ontstaan door huwelijk.
 Institutionele band die cultureel en menselijk gemaakt is.

Zorglening:
In het begin zorgen de ouders voor de kinderen, maar daarna als ouders
oud zijn, is het andersom.

 Gericht op bio-soc reproductie van de soort
: biologisch wordt dit aanzien als een soort van legbatterij voor het maken
van kinderen.

 Primaire groep

Opm. Zelfs als men rekening houdt met deze componenten is het nog moeilijk te
definiëren.

Verwantschap

Wat?
Verhoudingen tussen individuen die door huwelijkof door afstamming tot stand zijn gekomen.

Zeer opvallend
Waarom? Directe sociale omgeving moet weten dat men gehuwd is. Dit geeft namelijk duidelijkheid, sociale verwachtingen, sociale rollen voor iedereen.

Huwelijk

Wat?
Een sociaal erkende en goedgekeurde seksuele verhouding tussen twee volwassen individuen.

• Sociaal erkend: veel mensen moeten het weten en erkennen
• Sociaal gezien is twee een beperkt aantal; er bestaat ook polygamie. (optelsom van meer dan één huwelijk)
• Niet meer tussen verschillende geslachten, maar ook gelijke geslachten kunnen trouwen. Ook hier is de sociale erkenning zeer belangrijk!
• Door het huwelijk worden zij aanverwanten, en opgenomen in het verwantschapsnetwerk van de huwelijkspartner.

Maar! Te beknopte definities, want homoseksuele kunnen geen kinderen hebben. +
broer en zus kunnen ook samenleven zonder geslachtsgemeenschap te
hebben.

Opmerking:

• Deze definities lopen duidelijk in elkaar over.
  bv: door huwelijk wordt men aanverwant.
• Wij baseren ons op 'onze culturele' situatie voor de opbouw van deze definities. Maar deze is cultureel en wetenschappelijk verschillend.

Verwantschap
In onze samenlevingen zijn verwantschapsbanden zeer beperkt tot een aantal nabije verwanten. Terwijl in kleinere culturen de verwantschapsbanden zo van belangzijn voor de organisatieen het hele leven, ze spelen overal een rol. In nog kleinere culturen kan het zijn dat iedereen een verwantschapsband met iedereen heeft.

• Wij gebruiken bepaalde begrippen voor het onderscheid tussen verwantenaan te duiden. Maar deze zijn lang niet toereikendgenoeg voor grotere verwantschapsbanden, waarbij men
  Bv. onderscheid maakt tussen broer van moeder en vader, terwijl wij van oom spreken.

Bv. Marokko geven ze de oom van vader en moeder een andere naam. Door dit verschil in naam wordt gewezen op een verschillende verwachting. Wij maken wel een onderscheid tussen neven en nichten. Maar het weet van hebben en onderscheiden van de familie is niet belangrijk.